Chronische prostatitis en prostaatpijn, oorzaken, symptomen en behandeling

Chronische prostatitis is een chronische ontsteking van de prostaat. De prostaat is een klier direct onder de blaas. De plasbuis loopt door de prostaat. Mogelijke klachten bij chronische prostatitis zijn abnormale plasdrang, vaak ‘s nachts moeten plassen, pijn, irritatie of een branderig gevoel bij het plassen, pijn tussen de anus en de balzak, lage rugpijn en pijn bij de zaadlozing.

Als deze klachten optreden zonder dat er bacteriën in urine of prostaatvocht worden gevonden, dan passen de klachten het beste bij het prostaatpijnsyndroom (PPS)

Direct verder lezen over symptomen of behandeling.

Wat is chronische prostatitis?

Een chronische prostaatontsteking is een langdurige ontsteking aan de prostaat. Vooral mannen met frequent terugkerende ontstekingen van de blaas en de urinewegen hebben zeer vaak een prostaat die chronisch ontstoken is door bacteriën. De prostaat is een kleine klier die vocht maakt voor de productie van sperma. Deze klier zit om de plasbuis en is via een kleine opening in de plasbuis verbonden met de urinewegen.

Prostaatontsteking is een ontstoken prostaat in de onderbuik van de man

Oorzaken van chronische prostatitis

Er zijn meerdere oorzaken waardoor chronische prostatitis kan ontstaan. Dit kan bijvoorbeeld door de aanwezigheid van schadelijke bacteriën in de urinewegen, maar ook door irritatie en stuwing van urine in de prostaat. Indien er sprake is van een acute bacteriële infectie van de prostaat met koorts en veel pijn, dan noemen we het een acute prostatitis. Indien er echter sprake is van langdurige, wisselende (chronische) klachten zonder dat er sprake is van koorts, maar wel positieve urinekweken (dus bacteriën), dan noemen we het een chronische prostatitis.

Prostaatstenen

Een mogelijke oorzaak van een chronische prostatitis zijn geïnfecteerde prostaatstenen. Nagenoeg alle mannen boven 40 jaar hebben prostaatstenen. Normaal zijn deze stenen niet besmet met bacteriën. Ze hinderen ook niet en zijn onschadelijk zolang ze in de prostaatklier blijven. Soms raken prostaatstenen echter besmet met ziektekiemen. Ze vormen dan een haard van waaruit de bacteriën telkens opnieuw kunnen uitzwerven en ontstekingen veroorzaken.

Wat is prostaatpijnsyndroom (PPS)? Wat is de oorzaak?

Prostaatpijnsyndroom geeft vaak dezelfde klachten als bij chronische prostatitis, maar er worden geen bacteriën gevonden bij analyse. In dat geval passen de klachten het beste bij het prostaatpijnsyndroom (PPS). Dit werd voorheen ook prostatodynie genoemd. De exacte oorzaak van PPS is niet bekend.

Er kan bij PPS wel degelijk sprake zijn van ontsteking van de prostaat, maar zover we weten wordt deze niet door bacteriën veroorzaakt. Lokale irritatie van het prostaatweefsel door stuwing van urine, maar ook het immuunsysteem spelen hier waarschijnlijk een belangrijke rol in. Voor PPS zijn er ook duidelijke richtlijnen en behandelmogelijkheden. Prostaatpijnsyndroom maakt onderdeel uit van chronisch bekkenpijn (CBP) / chronic pelvic pain syndrome (CPPS).

Vaker bij oudere mannen

Chronische prostatitis en PPS komen vaker voor bij oudere mannen en er is daarbij een relatie met plasproblemen (moeilijk plassen). Dit hoeft echter niet altijd zo te zijn.

Symptomen chronische prostaatontsteking en PPS

De zeurende pijn of discomfort kan worden gevoeld in de onderbuik, de punt van de penis, in de perineaal streek (tussen balzak en anus) en zelfs de onderrug.
Er is vaak sprake van frequent plassen met branderig gevoel tijdens of na het plassen.
Vaak algemene klachten als moeheid, lusteloosheid en zelfs uitputting.

Bij chronische prostatitis zijn de klachten meestal langdurig van aard en kennen vaak een wisselend beloop. Zeurende pijn, discomfort en een verhoogde drang om te plassen staan meestal op de voorgrond. Omdat deze chronische klachten soms moeilijk aanduidbaar zijn is, zeker bij falen van de initiële therapie, een verwijzing naar de uroloog noodzakelijk.

Omdat de gevoelige prostaat tegen de darm aanligt, kan bijvoorbeeld ontlasting de pijn verergeren. Soms is een activiteit als fietsen (fietszadel) ook een trigger voor de pijn. De klachten kunnen veel hinder geven in het dagelijkse leven en kunnen de mobiliteit beperken. Daarnaast kunnen ze problemen geven die gevolgen hebben op de seksualiteit zoals pijn bij de zaadlozing en erectieproblemen. Ook heeft chronische pijn een effect op de werking van de bekkenbodemspieren die in een kramp kunnen schieten of overactief worden.

Onderzoek chronische prostatitis en PPS

Voor deze complexe aandoeningen chronische prostatitis en PPS kunt u terecht op het spreekuur van dr. Dick Janssen en zijn multidisciplinaire team. Als eerste wordt uitgezocht wat de klachten veroorzaakt. Is een bacterie de boosdoener? Of zijn er andere oorzaken en risicofactoren? Hiervoor worden verschillende onderzoeken ingezet.

Bekkenbodem

De bekkenfysiotherapeut doet een diagnostisch onderzoek naar de plashouding en de bekkenbodemspieren. Daarbij wordt onderzocht of de bekkenbodem goed functioneert of dat de bekkenbodem een aandeel heeft in de klachten die u ervaart.

Urine of semenkweken

Door het kweken van urine of sperma kunnen we achterhalen of en wat voor bacteriën de klachten veroorzaken en hoe we deze het beste kunnen behandelen. Het maakt immers een verschil waar de ziektekiemen zich bevinden (blaas, urinebuis of prostaat) en om welke ziektekiemen het gaat.

Flow / residu meting

Slecht plassen en niet goed leegplassen zijn risicofactoren voor het krijgen van een chronische prostatitis. Bacteriën kunnen beter groeien in de urinewegen als er niet goed wordt leeg geplast. Dit vormen dus risicofactoren. Door een meting te doen van de sterkte van de plasstraal, kunnen wij zien hoe goed u plast. Door middel van een echo kunnen we bepalen of u goed leeg plast.

Aanvullend onderzoek

Soms kan een echo van de prostaat, een blaasscopie (cystoscopie) of een urodynamisch onderzoek (UDO) nodig zijn om meer duidelijkheid te krijgen wat de oorzaak is van uw probleem.

Behandeling chronische prostatitis en PPS

De behandeling van chronische prostatitis is moeilijk omdat het een complexe aandoening is en ook niet alle oorzaken van chronische prostatitis bekend zijn. Dit is tevens het geval bij het prostaatpijnsyndroom (PPS). De patiënt is gebaat bij een begrijpende arts die de situatie in alle rust uitlegt en multidisciplinair de vicieuze klachtencirkel tracht te doorbreken.

Dit betekent meestal een combinatie van benaderingen met bekkenbodemfysiotherapie, symptomatische pijnbestrijding (pijnstillers en anti-inflammatoire medicatie) en dikwijls ook samengaande fytotherapie. Dr. Dick Janssen begeleidt u met zijn multidisciplinaire team zo goed mogelijk naar een oplossing.

Welke behandelingen zijn er?

Bekkenfysiotherapie

U krijgt een diagnostisch consult van de bekkenfysiotherapeut. Hier zal onderzocht worden of u een goede toilethouding heeft en wat uw plasgedrag is. Tevens wordt gemeten of u uw bekkenbodemspieren voldoende kan ontspannen om bijvoorbeeld goed ontspannen leeg te plassen. U krijgt adviezen om uw plashouding en gedrag te optimaliseren. Indien nodig, kan u met biofeedback training worden begeleid om de functie van uw bekkenbodem te verbeteren.

Leefstijl

U wordt voorzien van goede informatie ten aanzien van leefstijl. Daarbij helpen we u om het leegplassen te bevorderen en risicofactoren voor het krijgen van terugkerende ontstekingen te voorkomen. Wij kunnen u laten adviseren door onze diëtist die u kan helpen om uw voeding aan te passen om minder last te hebben van prikkelende stoffen in de urine die uw klachten kunnen verergeren.

Medicijnen bij chronische prostatitis en PPS

Er zijn verschillende medicijnen bij chronische prostatitis en PPS mogelijk. Er wordt kritisch gekeken of een medicamenteuze behandeling geschikt voor u is.

Indien u een chronische prostatitis heeft (bacteriële infectie), dan helpen wij u met een goede antibiotica behandeling. Veelvuldig antibiotica gebruik geeft wel een verhoogd risico op antibiotica resistentie. Wij proberen daarom, waar het kan en veilig is, het gebruik van antibiotica zo veel mogelijk te beperken. Wij begeleiden u zo goed mogelijk om risicofactoren op het krijgen van bacteriële blaasontstekingen te verminderen. We hebben ook ervaring met GAG blaasspoelingen om de natuurlijke bescherming van het blaasslijmvlies te versterken en met gentamicine blaasspoelingen om hardnekkig terugkerende blaasontstekingen te bestrijden.

We behandelen chronische prostatitis en PPS waar nodig ook met medicijnen die helpen om de plasbuis beter te ontspannen (alfa-1-blokkers) of medicijnen die de prostaat kleiner te maken (5-alfa-reductase remmers), zodat deze minder in de weg zit.

Daarnaast zijn er verschillende medicijnen die erop zijn gericht op het rustiger maken van de blaas en daarmee ook de overgevoeligheid van de blaas en de verhoogde plasdrang (urgency) te verminderen. Er zijn 2 groepen medicijnen. De ene groep noemen we anticholinergica, en de andere Beta-3 agonisten. Wij evalueren met u of en welke medicijnen bij u veilig kunnen worden toegepast.

Ook adviseren wij over pijnmedicatie die geschikt is voor u. Indien er tevens problemen zijn met erecties, dan kunnen wij u daar ook verder in begeleiden.

PTNS

Indien er pijnklachten zijn van de prostaat en er verhoogde aandrang is om te plassen, dan kan er PTNS (neuromodulatie) overwogen worden. Hoewel PTNS zeer goed werkt bij veel patiënten, werkt het niet bij iedereen. Dit is lastig om te voorspellen en meestal zijn er 4-6 wekelijkse behandelingen van 30 minuten nodig om goed te evalueren of u baat heeft bij een PTNS behandeling. Dit kan zo nodig worden ondersteund met een neuromodulatie apparaat voor thuisgebruik (TENS) dat gebruikt maakt van plak-electroden (plakkers). Lees meer over PTNS

Seksuoloog

Indien de klachten die u heeft van uw prostaat nadelige gevolgen heeft tijdens seks, dan kan in overleg met u een afspraak bij onze geregistreerde seksuoloog gemaakt worden. Zij kan u en eventueel uw partner begeleiden.

Operatie

Het kan zijn dat de chronische prostatitis veroorzaakt wordt doordat de prostaat de plasbuis blokkeert. Indien medicatie en conservatieve therapie niet voldoende werkt kan het zijn dat een operatie aan de prostaat uw klachten kan verbeteren of genezen. Indien dit het geval is, dan zullen de voordelen en complicatierisico’s uitvoering met u worden besproken. U zal dan tevens een consult worden aangeboden met de opererende uroloog.

Wat doen we als u een behandeling nodig heeft die wij niet bieden? Wij hebben goede contacten voor operatieve zorg voor patiënten met een vergrote prostaat en voor patiënten met overactieve blaassyndroom die een implantaat voor neuromodulatie (sacrale neuromodulatie) overwegen. Ook na een verwijzing blijft u welkom bij ons voor uw medische zorg.