Vergrote prostaat en ontlasting, hoe zit dat?

‘Een vergrote prostaat en ontlasting, wat heeft dat met elkaar te maken? Heb ik sneller obstipatie met een vergrote prostaat? Kan een vergrote prostaat de darm blokkeren? Krijg ik door plasklachten ook klachten met de stoelgang?’ Deze vragen ontvingen we van een van onze lezers. Onze uroloog dr. Michiel Kiewiet de Jonge geeft antwoord.

Urologen weten uit ervaring dat er een relatie bestaat tussen plasklachten en klachten met de stoelgang. Dit heeft te maken met het feit dat de blaas en de darm in het kleine bekken dicht bij elkaar liggen, en omdat beiden een uitgang hebben die door de bekkenbodem loopt.

Plasbuis, darm en bekkenbodem

Op de afbeelding ziet u een doorsnede van het kleine bekken van opzij gezien. In het paars ziet u de bekkenbodem. De bekkenbodem bestaat uit onder andere spieren, pezen, zenuwen en bloedvaten. Omdat wij rechtop lopen, zorgt de bekkenbodem er mede voor dat onze organen in de buik niet naar beneden zakken.

De bekkenbodem is gesloten op twee openingen na:

• een opening voor de doorgang van de plasbuis
• een opening voor de doorgang van de darm (rectum)

Plas en ontlasting ophouden

Samen met aparte spieren rond de plasbuis en het rectum, en zenuwen die naar ons ruggenmerg en hersenen gaan, zorgt de bekkenbodem er voor dat wij onze plas en ontlasting kunnen ophouden. Maar ook dat wij zelf kunnen bepalen wanneer wij onze blaas en darm willen legen, en niet zoals vogels al onze uitwerpselen maar overal laten vallen.

U kunt zich voorstellen dat dit een ingewikkeld mechanisme is waarbij alles goed op elkaar afgestemd moet zijn. Dat betekent dat als de darm erg vol is, zoals bij obstipatie, dit ook effect kan hebben op het plassen.

Vergrote prostaat

Bij de man komt daar nog bij dat de prostaat rond de plasbuis zit. Het spreekt voor zich, dat de prostaat zich moet ontspannen om de urine door te laten wanneer u een plas doet. Bij een groter wordende prostaat kan dit dus problemen geven.

Bij de ouder wordende man wordt vaak direct de relatie gelegd tussen plasklachten en een vergrote prostaat, maar dat is lang niet altijd het geval. Niet alle mannen met een vergrote prostaat krijgen plasklachten. En plasklachten bij mannen komen niet altijd door een vergrote prostaat.

Plasklachten, darmklachten en obstipatie

Het kan bijvoorbeeld zijn dat iemand met plasklachten, ook last blijkt te hebben van obstipatie. Als dan bij onderzoek geen vergrote prostaat wordt gevonden en de obstipatie wordt behandeld, treedt er vaak ook een verbetering van de plasklachten op. De obstipatie en de plasklachten zijn dan het gevolg van een te gespannen bekkenbodem.

Obstipatie kan overigens heel sluipend ontstaat zodat u zich daar niet bewust van bent. Kenmerken zijn een harde ontlasting, hard moeten persen om de ontlasting kwijt te raken en een onregelmatig ontlastingspatroon.

Kan een prostaat de darm blokkeren?

Kan een prostaat de darm blokkeren? Eigenlijk niet, dat komt maar zeer zelden voor. Als dit gebeurt dan is dit meestal niet bij een goedaardige prostaatvergroting maar is het een gevolg van een vergevorderde prostaatkanker.

Verkeerd plasgedrag

Door lang bestaand verkeerd plasgedrag, zoals bijvoorbeeld het te lang ophouden van de plas, kan het ook zijn dat de bekkenbodem te gespannen is geworden. De bekkenbodem kan zich niet meer goed ontspannen bij het plassen of voor de ontlasting.

Hierbij kan behandeling door een goede bekkenfysiotherapeut uitkomst bieden. Door training kan men weer leren de bekkenbodem goed te ontspannen waardoor de plasklachten, zoals onder andere vaak plassen en moeilijk plassen, kunnen verbeteren.

Plassen tijdens de ontlasting

Sommige patiënten maken zich zorgen dat er tijdens of direct na de ontlasting, meestal ’s ochtends, een plas komt. Dit is een normaal fenomeen. In de nacht vullen de blaas en de darm zich en als de bekkenbodem zich ontspant zullen dus zowel urine als ontlasting naar buiten komen.

Moeilijk plassen in de nacht

Een veel gehoorde klacht is dat het plassen in de nacht moeizamer gaat. Het plassen komt moeilijk op gang en de straal is slap. Dit kan wijzen op een prostaatvergroting maar dat hoeft niet zo te zijn. Wat hier precies aan ten grondslag is niet duidelijk. Het kan zijn dat de blaas zich tijdens de slaap te veel gevuld heeft en dat men dat door de slaap niet heeft gemerkt. Daardoor is de blaasspier wat overrekt en kan niet meer zo krachtig samentrekken.

Berucht in dit verband is de, meestal wat oudere, man met een vergrote prostaat die nogal wat alcohol heeft gedronken en die als hij ’s nachts wakker wordt helemaal niet kan plassen met alle vervelende consequenties van dien. Dit kan verklaard worden doordat het alcohol gebruik de urineproductie flink stimuleert en tegelijk de prikkels om te plassen in de hersenen dempt. Hierdoor treedt een overrekking van de blaas op. Deze overrekte blaas gecombineerd met een vergrote prostaat, waardoor het plassen toch al moeilijker gaat, maakt dat het helemaal niet meer lukt om te plassen.

Plassen en het zenuwstelsel

Zoals we hebben gezien speelt ook het zenuwstelsel een belangrijke rol bij het plassen. Een deel hiervan gebeurt onbewust en een deel bewust. We merken er bijvoorbeeld niets van dat onze blaas na het plassen geleidelijk volloopt. En ook niet dat de spieren om te voorkomen dat de urine wegloopt worden aangespannen.

Als de blaas echter vol is krijgen wij een seintje uit onze hersenen dat we een plas moeten doen. Meestal kunnen we de plas dan nog wel een tijd ophouden. Bij aandoeningen van het zenuwstelsels zoals onder andere de Ziekte van Parkinson, Multipele Sclerose en suikerziekte kunnen problemen met het bewust ophouden ontstaan.

Kan zeker invloed op elkaar hebben

Kortom aan het plassen ligt een ingewikkeld mechanisme ten grondslag waarbij veel orgaansystemen betrokken zijn. Plas problemen bij de ouder wordende man komen lang niet altijd door alleen een vergrote prostaat. Problemen met plassen en met ontlasting kunnen zeker invloed op elkaar hebben.

Lees verder over vergrote prostaat