Wel of geen bevolkingsonderzoek voor prostaatkanker? Prostaatkanker op tv bij Max Meldpunt

Prostaatkanker was vrijdag 11 november, de prostaatkanker maand, het onderwerp bij het tv programma MAX Meldpunt. Een belangrijk onderwerp want met 3000 doden per jaar is prostaatkanker een groot probleem, zeker in de kanker-gezondheidszorg. Centraal stond de vraag ‘wel of geen bevolkingsonderzoek voor prostaatkanker?’, oftewel ‘is screening voor prostaatkanker zinvol?’

Europese studie toont aan: 600 tot 700 minder doden

De uitzending begon zeer informatief bij professor Harry de Koning, epidemioloog aan het Erasmus MC, die uitlegde dat nu bewezen is aan de hand van de grote Europese ‘ERSPC’ studie dat bij screening voor prostaatkanker in Nederland alleen al jaarlijks ongeveer 700 minder doden aan prostaatkanker zouden vallen.

Deze studie was mede aanleiding voor de Europese Commissie om eerder dit jaar een aanbeveling wereldkundig te maken waarbij de lidstaten werden opgeroepen om screening voor prostaatkanker in hun landen te overwegen. Deze aanbeveling werd, weliswaar aangescherpt, overgenomen door de EAU, de Europese wetenschappelijke urologische beroepsvereniging met meer dan 18.000 leden, in een publicatie in European Urology, het wereldwijd belangrijkste urologische wetenschappelijk tijdschrift.

Niet mee eens

De uitgenodigde urologische expert die, althans naar de aankondiging, ook de stem was van de Nederlandse Vereniging van Urologie, sloeg een andere weg in. ‘Screening voor prostaatkanker was niet zinvol. Er vallen dan wel minder doden aan prostaatkanker maar de levensduur van de mannen neemt er niet door toe. Dus geen winst.’ Dergelijke opmerking is mijn inziens te vergelijken met de bewering: ‘stop maar met eten en drinken want je hebt toch kans om over enkele weken te verongelukken’.

Beter intelligent screenen

Gelukkig nuanceerde huisarts Kees Vos als de vertegenwoordiger van de Prostaatkankerstichting, de belangenorganisatie van patiënten met prostaatkanker, en zelf ook ‘prostaatkanker – overlever’ de standpunten van de afwijzende uroloog door te pleiten voor het zogenoemd ‘intelligent screenen’ wat uiteindelijk ook door de uroloog als zinvol werd toegegeven.

‘Intelligent screenen’ is wat ook door de EAU wordt aanbevolen en wat al jaren door Andros wordt toegepast. Inmiddels is Andros met haar precisiediagnostiek uitgegroeid tot het grootste centrum voor prostaatkanker vroegdiagnostiek in Nederland.

Wat is intelligent screenen op prostaatkanker?

‘Intelligent screenen’ is gebaseerd op twee belangrijke elementen:

Eenmalig PSA meten rond 50e

Doe bij alle mannen rond de leeftijd van 50 jaar een eenmalige, simpele, goedkope en verduidelijkende PSA bepaling, een bloedtest die prostaatkanker (vroegtijdig) aan het licht kan brengen. Is de waarde normaal dan kan de betreffende man minstens 10 jaar met rust worden gelaten want de kans dat hij in die periode prostaatkanker krijgt is echt verwaarloosbaar.

Jaarlijks PSA meten bij risicogroepen

Doe wel vanaf een leeftijd van rond 50 jaar een jaarlijkse screening door middel van een PSA test bij mannen die tot de risicogroep voor het vroegtijdig krijgen van prostaatkanker behoren. En die risicogroepen zijn vrij goed te definiëren:

• mannen met een familiegeschiedenis van eerste (vader, broer) en tweede (oom, neef) graads prostaatkanker
• mannen met Afrikaanse voorouders of van Afrikaanse afkomst
• mannen met veel borst- en eierstok kanker in de familie zeker als die gepaard gaan met bepaalde genetische afwijkingen (bv BRACA1 en meer nog BRACA2)

Screening voor prostaatkanker wordt dan gerichte en intelligente vroegdiagnostiek waarbij de voorhanden zijnde diagnostische middelen, zoals prostaatwijzer, risicocalculator, PSAD (PSA dichtheid), PSAV (PSA verdubbelingssnelheid), TRUS (echografisch onderzoek) of/en MRI van de prostaat en uiteindelijk ook de (fusie-)biopsie (weefselonderzoek) gericht en kosteneffectief kunnen worden ingezet. Dit betekent dus juiste precisiediagnostiek.

Agressieve prostaatkanker op tijd ontdekken

Hiermee wordt de juiste vroegdiagnostiek van prostaatkanker bereikt: een agressieve prostaatkanker wordt op tijd ontdekt waardoor een genezende behandeling nog mogelijk is. Dit betekent zeker geen nodeloze diagnostiek met slechts 20% resultaat zoals de urologische expert in de uitzending verkondigde. De gegevens van de duizenden bij Andros onderzochte patiënten tonen genezende mogelijkheden aan bijna 85% van de patiënten met de toepassing van deze juiste vroegdiagnostiek in combinatie met precisiediagnostiek.

‘Over-diagnostiek’ heeft Andros hiermee voldoende onder controle. ‘Onder-diagnostiek’, oftewel het te laat ontdekken van prostaatkanker waardoor een genezende behandeling niet meer mogelijk is, wordt evenzeer vermeden.

Behandelen van agressieve prostaatkanker

Ook de behandelingswijzen werden in de uitzending aan de orde gesteld. We zijn nu gelukkig voldoende in staat te bepalen wanneer wel en wanneer niet behandeld moet worden. ‘Over’-behandeling kan hiermee grotendeels voorkomen worden. Nadruk kwam echter vooral op de mogelijke complicaties te liggen zoals urine-incontinentie en erectiestoornissen bij de in opzet genezende bestraling en/of operatie.

Betere resultaten door centralisatie

Maar de genoemde ‘10% incontinentie en nog meer impotentie’ zijn zeker overdreven en ongenuanceerd. In ervaren urologisch-chirurgische handen met optimale robot gestuurde technieken is de complicatiekans duidelijk veel lager. Daarom pleiten we bij Andros, evenals de Prostaatkankerstichting, voor centralisatie van deze ingrepen in een beperkt aantal expert centra.

Overigens zou deze centralisatie ook voor de precisiediagnostiek kunnen en moeten gelden. En tevens voor de moderne MRI gestuurde bestralingstechnieken die nu ook op meerdere bestralingscentra in Nederland al toegepast worden. Dit zal ook de bestralingscomplicaties verder verminderen tot percentages ver onder de 10%.

Overlijden en ellendig ziekteproces voorkomen

Het voorkomen van overlijden aan prostaatkanker staat voorop. Meer genezing betekent dat minder mannen dit ellendige ziekteproces met sterfte als gevolg hoeven te ondergaan. Daar doen we het bij Andros, samen met vele anderen, voor!

Lees meer over prostaatkanker

Lees meer over PSA meten

Bekijk Max Meldpunt over prostaatkanker