Prostaatkanker: ontwikkelingen in 2022 en verwachtingen voor 2023

Wat gebeurde er op het gebied van prostaatkanker in 2022? Welke ontwikkelingen zijn er op het gebied van PSA meten, komt er een bevolkingsonderzoek? Wat zijn de ontwikkelingen rondom laaggradige prostaatkanker? In hoeverre wordt Artificial Intelligence (AI) al toegepast? Welke vorderingen zijn er op het gebied van bestralen? Hoe staat het met centralisatie rondom prostaatkanker om de kwaliteit verder te bevorderen? Hoe gaat het verder in 2023? Professor Frans Debruyne zet ontwikkelingen voor u op een rij.

Straks minder doden door prostaatkanker? Bevolkingsonderzoek steeds dichterbij

Eén van de grootste ontwikkelingen is een belangrijk politiek Europees besluit over screenen oftewel bevolkingsonderzoek. Op vrijdag 9 december 2022, na 1,5 jaar intense voorbereidingen, keurde de ‘European Council’, het hoogste besluitorgaan van de EU de nieuwe EU richtlijnen goed over vroege detectie en screening van kanker. De vorige richtlijnen dateerden van 2003, dus het was ook wel tijd. Naast borst- darm- en baarmoederhalskanker werden nu drie nieuwe kankers aan de lijst toegevoegd: long-, maag- en jawel…. prostaatkanker.

Intelligent screenen

Dit besluit betekent dat aan alle lidstaten het advies wordt gegeven om programma’s te ontwikkelen en te financieren om screening van deze kankers in de (nabijere) toekomst mogelijk te maken. Andros Clinics staat al langer voor het vroeg opsporen. Want de beste manier om het aantal gevallen van overlijden aan prostaatkanker terug te brengen is intelligent screenen op deze ziekte. Lees wat is intelligent screenen?

Meer aandacht voor niet direct ingrijpen bij niet bedreigende prostaatkanker

Steeds meer patiënten met een laaggradig prostaatkanker kiezen voor niet (direct) behandelen, oftewel het Active Surveillance (AS) protocol, omdat hun prostaatkanker niet direct bedreigend is. Met Active Surveillance voorkomen we mogelijke complicaties die bij een behandeling zoals opereren of bestralen wel zouden kunnen optreden.

Een aantal gerenommeerde urologen in de VS opende de discussie of laaggradige prostaatkanker (Gleason 3 +3) nog wel kanker moet worden genoemd. Lees het artikel ‘Moet laaggradige prostaatkanker nog wel kanker genoemd worden?‘ Of lees de ervaring met active surveillance van de heer van Dorp.

Artificial Intelligence (AI) baanbrekend onderzoek vordert

Als de MRI prostaatscan verdachte plekken toont, is een prostaatbiopsie nodig om te ontdekken of het prostaatkanker is. En hoe agressief de prostaatkanker is. Bij Andros worden MRI Fusie biopsie via de huid verricht. De biopten worden onderzocht door de pathologen van het Radboudumc.

Bij het Radboudumc in Nijmegen loopt nu baanbrekend wetenschappelijk onderzoek voor het toepassen van Artificial Intelligence (AI). AI ondersteunt daarbij de pathologische (microscopie) en radiologische (MRI) diagnose van prostaatkanker. De vele Andros gegevens zullen in de toekomst aan deze ontwikkeling van AI diagnose van prostaatkanker kunnen bijdragen.

MR-linac, nieuwe ontwikkelingen bij prostaatkanker bestralen

In 2022 is ook op het gebied van bestraling van prostaatkanker een beduidende stap voorwaarts gezet met de MRI gestuurde Linac hypofractionated Radiotherapy. Deze techniek, een Nederlandse ontwikkeling van UMC Utrecht, brengt de prostaat niet alleen voorafgaand, maar ook tijdens de bestraling real-time in beeld. Dit laat een zeer gerichte hoog intense bestraling toe. Door de preciezere behandeling van de tumor kan het omgevend gezond weefsel gespaard blijven en worden mogelijke bestralingscomplicaties, zoals onder andere plas- en erectieproblemen, verminderd of vermeden.

RALP, voor de beste operatie resultaten is verdere centralisatie nodig

Robot Assisted Laparoscopic Prostatectomy (RALP) is de standaard chirurgische behandeling bij een agressieve lokale prostaatkanker. Met hulp van een robot wordt de prostaat, met daarin de tumor, operatief verwijderd. De operatie is gericht op genezing. Als de operateur die de robot bedient veel ervaring heeft met deze operatie, leidt dat tot minder complicaties.

Dit brengt me bij de zo noodzakelijke centralisatie van de zorg, wat ook door het ministerie van VWS als een speerpunt is opgenomen en door minister Kuipers als prioriteit is geagendeerd. Steeds meer zorgverzekeraars zien tevens het belang in van centralisatie. Zeker voor de diagnostiek en behandeling van prostaatkanker is dit van belang. Bij intelligente vroegdiagnostiek van prostaatkanker is concentratie van kennis en kunde echt noodzakelijk.

Centralisatie van RALP gebeurt wel, maar nog niet overal. Andros werkt hard mee aan ‘het beste voor de patiënt door centralisatie’ door uitsluitend met ‘preferred suppliers’ samen te werken, oftewel de prostaatkanker netwerken in Nijmegen, Rotterdam en Amsterdam. De Linac radiotherapie is sowieso al gecentraliseerd door geselecteerde centra waar een dergelijk bestralingsapparaat staat.

Ook precisiediagnostiek prostaatkanker vraagt om centralisatie

Diagnostiek met PSA behoort uiteraard bij de eerste lijn, door de huisarts. Bij verhoging van PSA of andere verdenking op prostaatkanker verwijst deze naar een van de regionale expertcentra waar een expert uroloog het verdere traject van precisiediagnostiek bepaalt, zoals wel of niet MRI, wel of niet biopsie etc. De rol van de gespecialiseerde uroloog met een gespecialiseerd team, bestaande uit ten minste een radioloog, patholoog en verpleegkundige, is essentieel. Als dat niet zo wordt ingericht zal iedereen, ‘voor alle zekerheid’ een MRI krijgen, wat niet haalbaar noch betaalbaar is. En zullen er nog steeds te veel biopsieën gebeuren met alle bijbehorende complicaties en bijkomende kosten.

Andros heeft sinds 2015 een voortrekkersrol genomen in prostaatkanker precisiediagnostiek en aangetoond dat dergelijke diagnostische centralisatie kan en werkt. Ondertussen is Andros het grootste prostaatkanker (vroeg-) diagnostisch centrum in Nederland geworden. Dit betekent dat we helaas bij veel mannen prostaatkanker vinden, maar meestal wel op tijd. Doordat we het vroeg ontdekken, als de tumor alleen nog in de prostaat zit, is genezing meestal nog mogelijk.

Prostaatkanker in 2023

Ook in 2023 houden we u op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen rondom prostaatkanker! En dragen we bij aan het verder verbeteren van het vroegtijdig opsporen van prostaatkanker in Nederland.

Lees meer over prostaatkanker

Lees meer over prostaatkanker opsporen bij Andros Clinics