Prof. Jelle Barentsz ontvangt EAU Innovators in Urology Award

Het was 2006 toen prof.dr. Jelle Barentsz een gedeeltelijke dwarslaesie opliep na een misgelopen operatie. “Ik kan weer goed lopen – met enige beperkingen”, zegt hij nu, vijftien jaar later. “Het herstel is voor mij uitstekend verlopen, en dat heeft me nederiger gemaakt. Ik weet wat het is om patiënt te zijn en afhankelijk te zijn van je behandelend arts. Daardoor ben ik nog harder voor de patiënt gaan werken. Als ik het gevoel heb dat het belang van de patiënt op het spel staat, kan ik een bron van ergernis zijn voor mijn collega’s.”

Deze vastberadenheid heeft prof. Barentsz, hoogleraar radiologie en voorzitter van het Prostaat MRI Reference Center van het Radboudumc in Nijmegen (NL), de EAU Innovators in Urology Award opgeleverd.

Deze prijs zou worden uitgereikt op het EAU European Association of Urology congres in 2020 in Amsterdam, maar dat ging niet door in verband met corona. Daarom zal de prijs nu aan hem worden gegeven in de aanloop naar het virtuele EAU congres in 2021. De prijs wordt uitgereikt als erkenning van het belang van uitvindingen en klinische bijdragen met een zeer grote impact op de behandeling en/of diagnose van een urologische ziekte.

Prof. Barentsz won deze prijs vanwege zijn baanbrekende prestaties op het gebied van functionele en moleculaire beeldvorming met betrekking tot prostaatkanker-MRI. Hij en zijn team waren verantwoordelijk voor de invoering van het ‘Prostate Imaging Reporting and Data System’ (PI-RADS), dat nu de wereldstandaard is op het gebied van prostaat MRI.

Deze heeft hierdoor zijn weg gevonden in klinische richtlijnen over de hele wereld waaronder de EAU-richtlijnen. Dankzij de prostaat-MRI kan agressieve prostaatkanker met veel minder weefselprikken worden opgespoord: de helft van de mannen hoeft niet meer geprikt te worden. Dat scheelt jaarlijks in Nederland bij 25.000 en in de wereld bij 1.000.000 mannen minder weefselprikken. Is er op de MRI wel wat te zien, dan kan er gericht en dus nauwkeuriger worden geprikt.

Ook heeft hij ervoor gezorgd dat de nano-MRI-contrastvloeistof niet door de industrie is ‘weggegooid, maar op dit moment in de Europese registratie-studie fase zit. Met dit middel kan je bij alle kankers 2mm kleine lymfklieruitzaaiingen kan ontdekken. Hij heeft dit middel al bij duizenden patiënten toegepast.

“MRI-beeldvorming heeft een enorm positief effect op de behandeling van de patiënt. Het vermindert bijwerkingen van behandeling en verhoogt de kans op genezing,” zegt prof. Barentsz. “Ik heb veel prijzen gekregen, waaronder de koninklijke onderscheiding van Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Maar de “EAU Innovators in Urology Award” is voor mij een nog belangrijkere prijs dan dat. Waarom? Omdat dit een enorme waardering voor en promotie van beeldvorming is.

Dat was mijn motivatie om in de radiologie te beginnen: het promoten van beeldvorming ten behoeve van de patiënt met kanker. Deze prijs vóór mij werd toegekend aan wat ik de ‘urologische iconen’ noem, zoals Prof. John Wickham, die de niersteenvergruizer, de kijkoperaties en de robotchirurgie introduceerde. Als radioloog ben ik de eerste niet-uroloog aan wie deze prijs wordt toegekend. Het is heel bijzonder om dit soort onderscheidingen van clinici te krijgen.”

Niet uw of mijn maar onze patiënt

Die motivatie kwam voort uit de ervaringen van prof. Barentsz met collega’s die “niet inzagen welke belangrijke impact beeldvorming had op de behandelmogelijkheden voor de patiënt. Veel clinici, zeker twintig tot dertig jaar geleden, waardeerden radiologie niet.”, herinnert hij zich.

“Urologen waren gekant tegen het idee om MRI te gebruiken om klinisch significante prostaatkanker op te sporen. Sommigen van hen zijn dat nog steeds. Tegen hen zou ik willen zeggen: waarom zijn jullie hiertegen? Ik geef persoonlijk alleen om wat ik voor de patiënt kan doen. Deze patiënt is niet van jou of van mij; dit is onze patiënt. Bedenk wat we voor hem kunnen doen als we samenwerken met een geest die openstaat voor nieuwe ideeën.

Ik heb veel besprekingen met de vereniging van prostaatkankerpatiënten, en zij willen echt MRI. Beeldvorming is een stukje van de puzzel in het traject van een patiënt, een stukje dat net zo belangrijk is als de behandeling. Beeldvorming kan clinici helpen een weg te vinden in het donker; het is een routekaart. Dat is mijn ultieme doel voor beeldvorming; dat het door alle clinici wordt erkend als dit belangrijke stukje van de puzzel. Het ontvangen van deze prijs van de wereldwijd toonaangevende vereniging in de urologie is een enorme stap in de richting om dit te bereiken.”

Kwaliteitscontrole

Een andere enorme stap zou een kwaliteitsborging voor prostaat-MRI in heel Europa zijn. Prof. Barentsz: “In veel ziekenhuizen is de MRI helaas niet goed genoeg. In Nederland hebben we niet genoeg MRI-scanners om de richtlijnen te ondersteunen. Daar werken we hard aan binnen de Nederlandse Vereniging voor Radiologie (NVvR). De hindernissen zijn financieel en kwalitatief. De financiële problemen kunnen worden opgelost met de hulp van ziekenhuisdirecteuren, zorgverleners, verzekeraars en politici.

Er moet een verschuiving van geld naar MRI plaatsvinden. Voor het kwaliteitsprobleem moeten we meer radiologen opleiden door middel van accreditatie en certificering. Aan dit alles wordt gewerkt en de blauwdrukken liggen er. Binnenkort zal de NVvR met de Nederlandse Vereniging voor Urologie (NVU) en de Prostaatkankerstichting (PKS), de patiëntenvereniging voor mannen met prostaatkanker bespreken hoe we samen goede kwaliteit MRI kunnen implementeren en gebruiken in het belang van de patiënt”.

Er zijn veel ontwikkelingen op komst zoals vroegtijdige opsporing en kunstmatige intelligentie (AI), prof. Barentsz kijkt ernaar uit om bij te kunnen dragen aan nieuwe ontwikkelingen en patiënten van dienst te kunnen bij de diagnostiek van prostaatkanker.

Lees over prostaatkanker

Lees over prof. Jelle Barentsz