MRI prostaat nu in richtlijn van ziekenhuizen

Op NOS werd dit artikel over prostaat MRI gepubliceerd. Een reactie van onze medisch directeur prof.dr. Frans Debruyne hierop vindt u onderaan de pagina. Onze reactie op het artikel is mede gebaseerd op de resultaten die blijken uit onze jarenlange toepassing van precisiediagnostiek.

Minder pijnlijke prikken, meer duidelijkheid bij opsporen prostaatkanker

Vanaf vandaag werken ziekenhuizen met een nieuwe richtlijn voor het opsporen van prostaatkanker. Dat betekent minder pijnlijke prikken, sneller een uitslag en vooral meer duidelijkheid.

In de richtlijn wordt bij mannen van wie na een bloedtest prostaatkanker wordt vermoed eerst een MRI-scan gemaakt. De scan vervangt de pijnlijke weefselprik, die lang niet altijd nodig blijkt. Zo’n prik gaat in de anus en is behoorlijk pijnlijk, zeggen patiënten en artsen.

Nieuwe richtlijnen voor de opsporing van prostaatkanker: ‘Minder prikken, minder complicaties, minder pijn’

De nieuwe richtlijn is volgens Jelle Barentsz, hoogleraar radiologie aan het Radboudumc, winst voor zowel arts als patiënt. “Dankzij de scan weten we precies waar de kanker zit, dus ook waar we daarna moeten prikken. Dan krijg je meteen het goede weefsel. En als er op de scan niets te zien is, is de kans dat iemand niets heeft bijzonder groot. Dan kan overwogen worden niet te prikken.”

Vaak onnodige, pijnlijke prik

Barentsz is een van de initiatiefnemers van de nieuwe richtlijn. Sinds 2017 wordt in zijn ziekenhuis gewerkt aan de methode, die moet helpen bij het beter en sneller ontdekken van de meest voorkomende kankersoort bij mannen na longkanker. Jaarlijks komen er in Nederland 10.000 patiënten met een agressieve vorm van prostaatkanker bij, van wie er 2500 overlijden.

Bij 23.000 van de 40.000 mannen hoef je straks niet meer met naalden te prikken. En bij de anderen prik je gericht. De prik die nodig is om de ziekte vast te stellen, is bijzonder pijnlijk: met naalden worden via de anus twaalf stukjes weefsel van het geslachtsorgaan, dat zich net onder de blaas bevindt, verzameld. Ook kan de afname van die zogeheten biopt complicaties veroorzaken, zoals bloedingen en ontstekingen.

Daarnaast blijkt dat bij de oude richtlijn in bijna 60 procent van de gevallen geen tumor werd gevonden. Oftewel bij 23.000 van de 40.000 geprikte mannen.

“Dus zoveel mannen hoef je straks niet meer met die naalden te prikken. En bij de anderen prik je nu gericht”, zegt hoogleraar Barentsz. Verder zijn bij die ‘gerichte prik’ nog slechts drie naalden nodig in plaats van twaalf en krijgt de patiënt de definitieve uitslag binnen een paar weken al te horen in plaats van enkele maanden.

15 miljoen euro winst

Ander voordeel van de nieuwe methode is volgens Barentsz dat op de MRI-scan enkel agressieve kankers te zien zijn. Eventuele niet-agressieve kankersoorten blijven onontdekt, in tegenstelling tot bij de prikrichtlijn.

“En die soorten kankers kwamen we best vaak tegen in de biopten. Maar daar ga je niet dood aan en die hoef je dus niet te behandelen.” In de praktijk zag Barentsz alleen wel vaak dat er een behandeltraject werd gestart. Die onnodige behandelingen nemen met de nieuwe richtlijn af, denkt hij.

De verwachting is dat de nieuwe richtlijn daarom de zorgkosten zal terugdringen. Naar schatting nemen de kosten met zo’n 375 euro per patiënt af, oftewel met zo’n 15 miljoen euro in totaal.

Bron: NOS

Reactie professor Frans Debruyne: ‘fusie biopsie is trefzekerder en veiliger én onderzoeksgegevens geven aanleiding tot aanpak onderdiagnose.

Het bovenstaande artikel en interview geeft toch wel aanleiding tot enig commentaar gebaseerd op de ervaring met Precisiediagnostiek van prostaatkanker zoals dit al sinds eind 2015 nu al bij meer dan 3000 patiënten is uitgevoerd.

Al sinds 2015 ‘eerst een MRI’

Bij precisiediagnostiek zoals door Andros ontwikkeld (door radiotherapeut-oncoloog drs. J. Immerzeel en uroloog prof.dr. F. Debruyne) krijgen mannen bij wie de verdenking bestaat op prostaatkanker (meestal een verhoogde PSA waarde) eerst een prostaat-MRI. Deze prostaat-MRI, die dus nu in de nieuwe richtlijn staat, geeft aan of er sprake is van prostaatkanker, en nog belangrijker: of het potentieel gevaarlijke of ongevaarlijke tumoren zijn. Andros past de nieuwe richtlijn, die nu pas is goedgekeurd, al bijna 5 jaar toe. De resultaten van de Andros precisiediagnostiek zijn overigens ook behulpzaam geweest bij de uiteindelijke goedkeuring van de nieuwe richtlijn van ‘eerst een MRI’ in de prostaatkanker diagnostiek.

Fusie biopsie: trefzekerder en veilig prikken

Alleen als uit de MRI, eventueel aangevuld met een genetische urinetest, blijkt dat weefselprikken echt nodig zijn, dan wordt dus een biopsie afgenomen. Voor een optimale trefzekerheid wordt het weefsel geprikt met gerichte fusietechnologie van prostaat-MRI en echografiebeelden. Dit gebeurt onder lokale verdoving en via de huid achter de balzak waardoor antibiotica niet nodig zijn en er praktisch geen complicaties optreden. Dat maakt het een zeer veilige methode.

Verschil tussen genoemde ‘MRI gerichte weefselprik’ en ’transperineale fusie biopsie bij Andros’

De bovengenoemde ’transperineale fusie biopsie bij Andros’ is anders, minder belastend en trefzekerder dan de ‘MRI gerichte weefselprik’ die in het NOS artikel wordt uitgelegd. Bij deze ‘MRI gerichte weefselprik’ wordt alleen de verdachte zone op de MRI aangeprikt (2 of 3 toch nog soms nog zeer pijnlijke weefselprikken). Bij de transperineale fusietechnologie zoals door Andros toegepast worden nog wel, echter praktisch zonder pijn, 12 tot 14 weefselstukjes afgenomen wat in veel gevallen toch een vollediger beeld geeft van de aard en uitbreiding van een eventueel aanwezige prostaatkanker.

Onderzoeksgegevens precisiediagnostiek

De onderzoeksgegevens over Andros precisiediagnostiek laten toe een programma op te stellen om onderdiagnose van prostaatkanker aan te pakken. Nu al zou deze vroegtijdige precisiediagnostiek immers kunnen worden toegepast bij mannen met een verhoogde kans op bedreigende prostaatkanker, zoals mannen met een etnisch Afrikaanse achtergrond, mannen met prostaatkanker in hun familie of met verhoogd PSA. Dit is geen algemeen systematisch bevolkingsonderzoek maar een vroegdetectie op gevaarlijke prostaatkanker bij mannen met een verhoogd risico.

Centralisatie van prostaatkankerdiagnostiek

Het is wel erg belangrijk, dat deze mannen voor precisiediagnostiek verwezen worden naar ervaren urologen die intensief samenwerken met ervaren prostaat-radiologen. Dit betekent dus centralisatie van prostaatkankerdiagnostiek. Gebeurt dit niet dan zal er toch nog te veel worden geprikt en onnodig worden behandeld.

Lees verder: is de kwaliteit van MRI Prostaat scans overal hetzelfde?

Lees verder: waarom worden er nog steeds traditionele ‘blinde’ biopsies via de anus afgenomen?

Lees verder over prostaatkanker