Komt prostaatkanker ook bij mannen in de 50 voor?
22 november 2023
Prof.dr. Frans Debruyne
Komt prostaatkanker ook bij mannen in de 50 voor? Jazeker, antwoordt professor Frans Debruyne. Mannen van 50 jaar en ouder lopen het risico op prostaatkanker. Bijna 10 procent van de mannen met prostaatkanker kreeg zijn diagnose toen hij in de 50 was.
De afgelopen maand november staat ook voor Movember, een maand waarbij prostaatkanker onder de aandacht wordt gebracht. In de media verschenen ervaringen van mannen die een agressieve prostaatkanker kregen. Ook van mannen in de vijftig. Hoe groot is het risico op prostaatkanker voor vijftigers? En wat kan een eenmalige PSA meting rond de vijftig doen?
Wat zijn de risico’s en cijfers voor vijftigers?
Eerst de cijfers van prostaatkanker bij mannen van in de vijftig. Het IKNL Nederlandse Kankerregistratie houdt de gegevens over prostaatkanker bij. Daaruit blijkt dat 1.107 mannen van in de vijftig prostaatkanker kregen. Meer dan drie per dag!
Deze 1.107 vijftigers zijn onder te verdelen in:
- 253 mannen van 50 tot 54 jaar.
- 854 mannen van 55 tot 59 jaar.
Risico onder de vijftig
Jonger dan 50 jaar komt prostaatkanker nauwelijks voor. In 2022 waren 55 mannen in de veertig en 1 man was jonger dan 40 jaar.
Zelf deze kanker op tijd herkennen lukt vrijwel nooit
Vijftigers voelen zich vaak jong en gezond, dus denken ze niet na over prostaatkanker. Ze staan niet stil bij hun risico’s en de mogelijkheid om hun prostaat te laten controleren of hun PSA te laten meten. Vooral omdat ze niet weten dat ze prostaatkanker zelf vrijwel nooit op tijd kunnen herkennen aan klachten.
“Kerngezond, 54 jaar, nooit ergens last van, en dan hoor je ineens: je hebt prostaatkanker”, vertelt Nik in deze video van de Prostaatkankerstichting.
Eenmalig testen rond de 50 jaar?
Er is geen bevolkingsonderzoek voor prostaatkanker. Wel kunnen mannen overwegen om het PSA in hun bloed te laten meten. Bijvoorbeeld een eenmalige PSA uitgangswaarde als ze 50 zijn. Als deze waarde minder dan 1,50 – 2,00 ngr/ml is, dan is het risico op deze ziekte de eerste 10 à 15 jaar verwaarloosbaar is.
Waarom op tijd ontdekken belangrijk is
Niet alle prostaatkankers zijn gevaarlijk maar sommige wel, en die willen we op tijd ontdekken. Op tijd is als de agressieve kanker alleen in de prostaat zit. Dan is genezen meestal nog mogelijk. Als de tumor al buiten de prostaat is gegroeid is de kanker niet meer te genezen. Wel zijn alleen levensverlengende behandelingen mogelijk.
Welke vijftigers lopen een hoger risico?
In 2022 was in Nederland ruim 90% van de patiënten bij diagnose 60 jaar of ouder. Waarom krijgen sommige mannen wel al eerder prostaatkanker?
Een van de belangrijkste factoren is aangeboren (of verworven) genetische afwijkingen om prostaatkanker te krijgen. We weten hier nog vrij weinig van, maar zeker is dat familiair voorkomen en genetische afwijkingen bij vroegtijdig optreden van prostaatkanker een belangrijke rol spelen. Ook mannen van (gedeeltelijk) Afrikaanse afkomst hebben een hoger risico.
Komt prostaatkanker in de familie voor (vader, broer, oom) dan is er mogelijk een verhoogd risico. Reeds bekende genetische afwijkingen zijn, naast enkele andere, BRCA 1 en vooral BRCA 2, een genmutatie (verandering) die ook bij vrouwen met borstkanker veel voorkomt. Genetische tests worden steeds meer toegepast, ook bij prostaatkanker. Zeker wanneer kanker veel in de familie voorkomt. Maar genetisch onderzoek is in Nederland geen routine.
Het is veel eenvoudiger en goedkoper om bij een verhoogd risico vroeg (vanaf 45 jaar) het PSA (Prostaat Specifiek Antigeen) te laten bepalen. PSA is een prostaatkanker tumormerkstof die eenvoudig in het bloed is te bepalen.
Aandacht voor vijftigers en prostaatkanker
De vijftigers zijn veelal nog niet bezig met de risico’s van prostaatkanker. Toch kreeg 10% van de mannen met prostaatkanker deze diagnose toen hij in de vijftig was. Goed dat er deze Movember meer aandacht is voor de mannen van in de vijftig.
Bronnen:
Auteur: Prof.dr. Frans Debruyne is uroloog en oprichter van Andros. Eerder werd urologie van Radboudumc onder zijn leiding wereldwijd gerenommeerd.
Laatste update: 22 november 2023