Kan je prostaatkanker voorkomen?

‘Kan je prostaatkanker voorkomen?’ vraagt een van onze lezers. Professor Debruyne geeft antwoord op deze ‘vraag van de maand’.

Kan je prostaatkanker voorkomen?

Nee, er zijn geen middelen die prostaatkanker kunnen voorkomen. Wel heeft een gezonde leefstijl een gunstige invloed, net als bij andere ziekten en aandoeningen. Ik zal u uitleggen over preventie, risicofactoren, onderzoeken en leefstijl.

Prostaatkanker preventie

Voor preventie van ziekten is steeds meer aandacht. Immers de kosten van al of niet genezende behandelingen van vastgestelde ziekten rijzen de pan uit. Als ziekten voorkomen kunnen worden, zou dat ook kosten kunnen beteugelen. Dit geldt ook voor prostaatkanker. Maar kan prostaatkanker echt voorkomen worden?

Prostaatkanker preventie is het voorkomen van het ontstaan van prostaatkanker. Als dit lukt zou de prevalentie (het totaal aantal nieuwe gevallen) van prostaatkanker verminderd kunnen worden waardoor het overlijden aan prostaatkanker ook zal verminderen.

Bij preventie kijkt men naar het beïnvloeden van de risicofactoren die het ontstaan van prostaatkanker bevorderen en naar maatregelen om het ontstaan van prostaatkanker tegen te gaan.

Risicofactoren prostaatkanker

De meeste risicofactoren voor prostaatkanker kunnen niet beïnvloed worden. Alleen een gezonde leefstijl heeft u zelf in de hand.

Risicofactoren prostaatkanker die niet beïnvloedbaar zijn

• De belangrijkste risicofactor is leeftijd (ouder worden) en daar is weinig aan te doen.
• Hetzelfde geldt voor het familiair voorkomen van prostaatkanker wat de kans om ook zelf prostaatkanker te krijgen verhoogd.
• Ook aangeboren genetische afwijkingen kunnen prostaatkanker bevorderen, de zogenaamde germline afwijkingen. Deze zijn niet te beïnvloeden.
• Evenmin is het feit te beïnvloeden dat mannen met een Afrikaanse afkomst overal ter wereld een grotere kans hebben om prostaatkanker te krijgen.

Riscofactoren bij prostaatkanker die wel beïnvloedbaar zijn

• Overgewicht
• Roken
• Te weinig bewegen
• Ongezonde voeding

Prostaatkanker voorkomen met middelen?

Actieve preventie betreffen middelen die zouden kunnen voorkomen dat prostaatkanker ontstaat. Het gaat hierbij dan vooral om voedingssupplementen en stoffen zoals vitaminen en hormonen.
Er zijn veel studies hieromtrent verricht maar geen enkele heeft tot op heden voldoende overtuigend aangetoond dat prostaatkanker op een echt significante wijze kan worden voorkomen.

Studies naar supplementen

Zo is in de SELECT trial aangetoond dat selenium en vitamine E samen ingenomen, de prostaatkankerincidentie niet verminderen en vitamine E alleen de incidentie zelf zou kunnen doen toenemen. Foliumzuur, een soort vitamine B dat veel in supplementen voorkomt zou dan wel een (beperkt) positief effect hebben maar inname van dagelijks 1 mg foliumzuur zou dan weer schadelijk kunnen zijn. Dus ook onduidelijk. Ook lycopeen of multi-vitaminepreparaten hebben onvoldoende effect.

Studies naar medicatie

Prostaatkanker kan alleen ontstaan bij mannen met een normale testosteron (mannelijk hormoon). Dit zijn dus eigenlijk alle mannen. Testosteron (T) stimuleert de groei van prostaatkanker. Het actieve metaboliet hierbij is dihydrotestosteron (DHT) dat in de prostaatcel ontstaat uit testosteron door middel van het enzym 5 alfa reductase. Het verhinderen van het ontstaan van DHT kan met medicijnen die het omzetten van het enzym blokkeren: de zogenaamde 5 alfa-reductase inhibitoren.

Dergelijke medicijnen, dutasteride en finasteride, zijn in twee grote studies bestudeerd of ze inderdaad het ontstaan van prostaatkanker kunnen voorkomen. In de Prostate Cancer Prevention Trial (PCPT) werd finasteride bestudeerd. Er waren inderdaad minder mannen met prostaatkanker in de groep die dagelijks finasteride in nam, maar het aantal sterftegevallen aan prostaatkanker nam niet af. Vermoedelijk onder meer door het feit dat als er in die groep dan toch prostaatkanker ontstond, het ging om een meer agressieve en dus levensbedreigende vorm.

In de Reduction by Dutasteride of Prostate Cancer Events Trial (REDUCE) werd dutasteride bestudeerd. Deze studie kwam eigenlijk tot ongeveer dezelfde conclusies als van het PCPT onderzoek. Echter hebben beide middelen vervelende bijwerkingen zoals erectiestoornissen, libidoverlies en een (soms) pijnlijke borstzwelling, genoemd gynaecomastie. Ze worden dan ook niet meer, of nauwelijks nog, gebruikt om prostaatkanker te voorkomen.

Gezond eten en prostaatkanker

Geen enkel dieet heeft tot nu toe bewezen prostaatkanker te voorkomen. Feit is wel dat prostaatkanker minder voorkomt in landen als Japan en de Middellandse zeegebieden waar veel minder dierlijke vetten worden gegeten. Wanneer een Japanner naar bijvoorbeeld de VS verhuist, stijgt wel de kans op het krijgen van prostaatkanker bij het gebruik van de veel vettere Amerikaanse eetgewoontes. Daarom wordt ook ter voorkoming van prostaatkanker gezond eten geadviseerd: met meer fruit, groente en vis in plaats van vlees (verzadigde vetzuren).

Dus leef gezond!

Samenvattend kan gesteld worden dat het nog steeds niet bewezen is dat welk middel dan ook prostaatkanker kan voorkomen. Feit blijft wel dat gezond leven een goede grondhouding is. Maar dit geldt uiteraard niet alleen voor prostaatkanker maar ook voor heel veel andere ziekten en aandoeningen. Gezond leven met regelmatig goed bewegen betekent immers ook op oudere leeftijd, wanneer prostaatkanker het frequentst ontstaat, geen overgewicht en overgewicht is een groot risico.

Lees meer over prostaatkanker

Lees meer over leefstijl

Heeft u een idee voor een ‘vraag van de maand’?

Heeft u een algemene vraag voor ‘vraag van de maand’? Mail uw vraag aan onze redactie via info@mannenkliniek.nl onder vermelding van ‘vraag van de maand’. Als uw vraag wordt geselecteerd, dan wordt deze altijd anoniem gepubliceerd.