Hoe Andros Clinics ‘prostaatkanker opsporen’ op z’n kop zette in 2015 met precisiediagnostiek

In 2015 startte Andros met precisiediagnostiek voor prostaatkanker. Zij besloot om voortaan altijd eerst een prostaat-MRI te maken om te kijken of een biopsie wel echt nodig is. En als een biopsie nodig is, deze beelden te gebruiken bij de MRI Fusie biopsie. Daarnaast besloot ze deze biopsie te prikken via de huid onder lokale verdoving. Andros was ervan overtuigd dat dit nauwkeuriger, veiliger en patiëntvriendelijker was. Ze was daarmee de eerste in Nederland die dit als standaard, en daarmee dus op grote schaal, ging toepassen.

Dit jaar bestaat Andros Clinics 20 jaar. In de reeks #20jaarAndros interviewen we deze keer Jos Immerzeel, de drijvende kracht achter deze ontwikkeling, over hoe prostaatkanker precisiediagnostiek tot stand kwam, hoe Andros daarin tot de nr. 1 van Nederland uitgroeide en wat de verdere plannen zijn.

In zijn carrière als radiotherapeut-oncoloog was Jos Immerzeel gewend om met de juiste beeldvorming zo nauwkeurig mogelijk te werken op het gebied van allerlei soorten kankers. Prostaatkanker behandelde hij met Brachy-therapie. Dat is het inwendig bestralen van tumoren in de prostaat met behulp van radioactieve Jodium-zaadjes. ‘Die zaadjes werden ook heel precies via de perineum, dat is de huid tussen de balzak en de anus, ingebracht.’ vertelt Jos.

Ergeren aan traditionele prostaatbiopsie

Tijdens zijn carrière als radiotherapeut ergert hij zich aan de traditionele prostaatbiopsie die ziekenhuizen toepassen om prostaatkanker op te sporen. Bij het opsporen van andere kankers werd immers ‘eerst imaging en dan pas biopteren’ toegepast, alleen bij prostaatkanker niet.

‘Bij een traditionele biopsie worden er blind, dus willekeurig, 12 stukjes weefsel uit de prostaat afgenomen. Dan is er natuurlijk altijd een kans dat er net naast de tumor wordt geprikt waardoor een tumor niet wordt opgemerkt en mannen een verkeerde diagnose krijgen. Als radiotherapeut merkte ik dat er prostaatkankers werden gemist’ licht Jos toe. ‘Als we bij die mannen alsnog een MRI-scan maakten, dan zagen we dat ook.’

‘Verder zagen we dat steeds meer mannen een infectie of zelfs een sepsis opliepen doordat er werd geprikt via de darm waardoor er darmbacteriën in de prostaat terecht kwamen. Ondanks preventieve antibiotica kreeg 1 op de 10 mannen na de biopsie een infectie wat bij een aantal infecties zelfs leidt tot ziekenhuisopname door een bloedvergiftiging.’

Prostaatkanker opsporen kan beter

Als Jos in 2013 bij Andros komt werken, wil hij zijn kennis en ervaring inzetten om het biopteren in Nederland te verbeteren. ‘MRI-beelden brachten betere mogelijkheden voor het biopteren maar daarvoor moet je breder denken vanuit verschillende disciplines. Bij Andros kon dat. Samen met professor Jelle Barentsz, dé specialist op het gebied van prostaat MRI-scans en radioloog in Radboudumc, en professor Frans Debruyne, uroloog en destijds de medisch directeur van Andros gingen we van start.’

Jos legt uit: ‘Om nauwkeurig te kunnen biopteren is de juiste technologie noodzakelijk. Dan zijn MRI-beelden van hoge kwaliteit en hoogwaardige technologie om de MRI-beelden te fuseren met de echobeelden nodig. Over het prikken via de huid werd elders heel ingewikkeld gedaan, bijvoorbeeld dat het alleen onder narcose zou kunnen. Ik was ervan overtuigd dat ook een biopsie via de huid met een lokale verdoving moest kunnen. En dat blijkt.’

Precisiediagnostiek is voortaan onze standaard

In 2015 neemt Andros definitief het besluit: ‘We doen altijd eerst een MRI. We kiezen voor de beste MRI-fusie software en prikken dus nooit willekeurig. We prikken via de huid en nooit via de darm. Precisiediagnostiek is voortaan de nieuwe standaard bij Andros.’

Deze diagnostiek werd snel een succes. De uitslagen zijn zeer nauwkeurig. Bij de helft van de mannen is geen biopsie meer nodig. En het prikken via de huid blijkt heel veilig, zodat preventieve antibiotica zelfs niet nodig zijn. Infecties komen zeer zelden voor en sepsis nooit.

De data worden nauwkeurig bijgehouden, internationaal gedeeld en gepubliceerd in vooraanstaande wetenschappelijke tijdschriften. Ook geeft Jos hands-on trainingen ‘Transperineale MRI Fusie biopten onder lokale verdoving’ aan urologen in Nederland en het buitenland.

Nu grootste diagnostische centrum

Mannen weten Andros snel te vinden. Inmiddels is Andros het grootste diagnostische centrum voor het opsporen van prostaatkanker in Nederland. Ook blijkt de precisiediagnostiek zeer geschikt voor ‘Active Surveillance’, dat is het nauwgezet volgen van een prostaatkanker die niet direct geopereerd of bestraald hoeft te worden.

Vijf jaar later, in 2020, wordt ‘Eerst een MRI vóór de biopsie’ opgenomen in de nieuwe richtlijn voor diagnostiek van prostaatkanker. ‘Bij Andros waren we dus voorloper hierin. Nu is het gelukkig in de richtlijn opgenomen. Toch zien we helaas nog vaak dat die MRI-scans in andere ziekenhuizen ondermaats zijn’, aldus Jos.

Best wat kritiek maar wij geloofden erin

Hoe kijkt Jos terug op de ontwikkeling van de precisiediagnostiek? ‘Bij het opstarten van de precisiediagnostiek kregen we best wel kritiek vanuit de urologische wereld maar wij geloofden erin dat het kon als we vanuit de verschillende disciplines goed zouden samenwerken. De resultaten spreken voor zich en inmiddels zijn er al steeds meer ziekenhuizen die ook kiezen voor MRI Fusie en biopsie via de huid.’

‘Toch ben ik ook verbaasd en teleurgesteld dat er in zoveel ziekenhuizen nog via de darm wordt geprikt en er niet altijd fusie-technologie wordt gebruikt. Dan gebruiken ze de MRI-beelden nog cognitief, oftewel de arts zet een scherm met de echo en een scherm met het MRI-beeld naast elkaar om zelf te kijken waar hij gaat biopteren. Dat is minder nauwkeurig. Mannen verdienen beter. Je wil toch de beste kwaliteit aan je patiënten leveren?’

Nieuwe mogelijkheden

Nauwkeurig in de prostaat prikken via de perineum, daarmee is Jos nog niet klaar. ‘Momenteel zijn we aan het onderzoeken hoe we met focale therapie prostaatkanker kunnen behandelen. Dan prikken we op dezelfde manier, ook weer met MRI-Fusie, via de perineum in de tumor om met laserenergie de tumor te vernietigen. Dat zou prachtig zijn, als ons dat ook gaat lukken.’

Lees meer over prostaatkanker