Aanpak onderdiagnose van prostaatkanker is nu mogelijk

Jaarlijks overlijden 2.600 mannen aan prostaatkanker. Nu, aan het eind van de maand van de prostaatkanker, is er goed nieuws. Nieuwe ontwikkelingen maken het mogelijk om prostaatkanker eerder en nauwkeuriger op te sporen. Deze precisiediagnostiek sluit overdiagnose en overbehandeling uit en maakt het aanpakken van onderdiagnose mogelijk. Dit blijkt uit de resultaten die deze week worden gepresenteerd op het jaarlijks congres van de AAEU (Association of Academic European Urologists) in Bratislava door professor Debruyne, medisch directeur van Andros Clinics.

Bij precisiediagnostiek krijgen mannen bij wie de verdenking bestaat op prostaatkanker (meestal een verhoogde PSA waarde) eerst een prostaat-MRI. De prostaat-MRI geeft aan of er sprake is van prostaatkanker, en nog belangrijker: of het potentieel gevaarlijke of ongevaarlijke tumoren zijn. Alleen als uit de MRI, eventueel aangevuld met een genetische urinetest, blijkt dat weefselprikken echt nodig is, dan wordt een biopsie afgenomen. Voor een optimale trefzekerheid wordt het weefsel geprikt met gerichte fusietechnologie van prostaat-MRI en echografiebeelden. Onder lokale verdoving en via de huid achter de balzak waardoor antibiotica niet nodig zijn en praktisch geen complicaties optreden. Dat maakt het een zeer veilige methode.

Alleen gevaarlijke prostaatkankers opsporen

Drs. Immerzeel, radiotherapeut en mede-ontwerper van dit precisiediagnostiek zorgpad: “We hebben nu dit traject bij bijna 3000 mannen toegepast en kunnen de conclusie rechtvaardigen, dat we op die wijze vooral de potentieel gevaarlijke prostaatkankers kunnen opsporen. Alleen deze kankers moeten verder onderzocht worden en behandeld. Bij tijdige behandeling kan de patiënt doorgaans genezen, waardoor de sterfte aan prostaatkanker snel zal kunnen afnemen”.

Sterfte door prostaatkanker gestegen

In de afgelopen jaren is het aantal sterfgevallen door prostaatkanker gestegen, terwijl bij veel andere kankersoorten het sterftecijfer juist daalt. De angst voor overbehandeling zorgde voor terughoudendheid in de medische wereld. Maar is dat nog terecht nu precisiediagnostiek het mogelijk maakt om onderscheid te maken tussen niet agressief en agressief? De voordelen van screening (minder mortaliteit) liggen binnen handbereik terwijl het nadeel (overbehandeling) onder controle kan worden gehouden.

“Dankzij prostaat-MRI hoeven we nu bij 60% van de mannen geen weefselprikjes meer te nemen. Bij hen is er op de prostaat-MRI namelijk geen gevaarlijke kanker te zien. Alleen bij die mannen waar dit wel het geval is, nemen we -gericht- een paar weefselprikken. Kortom: beter een mooi plaatje, dan een pijnlijk gaatje” aldus Professor Barentsz, hoogleraar radiologie van het Radboudumc.

Aandacht voor onderdiagnose

De onderzoeksgegevens over precisiediagnostiek laten toe een programma te starten om onderdiagnose van prostaatkanker aan te pakken. Nu al zou deze vroegtijdige precisiediagnostiek kunnen worden toegepast bij mannen met een verhoogde kans op bedreigende prostaatkanker, zoals mannen met een etnisch Afrikaanse achtergrond, mannen met prostaatkanker in hun familie of met verhoogd PSA. Dit is geen algemeen systematisch bevolkingsonderzoek maar een vroegdetectie op gevaarlijke prostaatkanker bij mannen met een verhoogd risico.

Het is wel erg belangrijk, dat deze mannen voor precisiediagnostiek verwezen worden naar ervaren urologen die intensief samenwerken met ervaren prostaat-radiologen. Dit betekent dus centralisatie van prostaatkankerdiagnostiek. Gebeurt dit niet dan zal er te veel worden geprikt en onnodig worden behandeld. Professor Debruyne: “Precisiediagnostiek van prostaatkanker vraagt naast toegang tot hoogwaardige technologie ook veel specialistische medische kennis, om mannen met een agressieve tumor tijdig de juiste behandeling te bieden. Maar belangrijker nog is tijd en aandacht om mannen met een ongevaarlijke tumor uit te leggen dat niet behandelen de beste optie is”.

Auteurs

• Professor Frans Debruyne, Em. Hoogleraar urologie van het RadboudUMC Nijmegen, nu Medisch Directeur van Andros Clinics, lid van Association of Academic European Urologists.
• Drs. Jos Immerzeel, Radiotherapeut-oncoloog bij Andros Clinics, mede ontwerper en uitvoerder Precisiediagnostiek voor Prostaatkanker
• Professor Jelle Barentsz, Hoogleraar Radiologie van het Radboudumc Nijmegen, hoofd Prostaat-MRI Referentie/Expertise Centrum.

Lees verder over precisiediagnostiek

Aanvullende informatie van onderzoek en resultaten

De door Debruyne voorgestelde resultaten van de Andros precisiediagnostiek betrof 2542 voor prostaatkanker verdachte patiënten bij wie uiteindelijk slechts bij 40% een weefselprik en verdere diagnostiek en behandeling noodzakelijk was. Debruyne: “Nauwkeurig vervolgonderzoek heeft aangetoond dat de NPV (negatief voorspellende waarde) van het gevolgde traject meer dan 98% is dus dat hooguit bij 2-3 patiënten op 100 onderzochte mannen kankers worden gemist. Maar ook deze mannen worden verder nauwkeurig gevolgd en bij hen zal de gevaarlijke (gemiste) prostaatkanker toch doorgaans bijtijds kunnen worden gevonden.”

Aanvullende informatie risicogroepen

Het is al langer bekend, dat bepaalde mannen een veel groter risico hebben om prostaatkanker te ontwikkelen en aan deze ziekte ook te sterven zoals mannen met een etnisch Afrikaanse achtergrond en mannen met prostaatkanker in hun familie. Bij mannen met een etnisch Afrikaanse achtergrond is de kans op het ontwikkelen van prostaatkanker 3x groter. De kans op het krijgen van prostaatkanker is zelfs tot 10x groter als al prostaatkanker in de familie voorkomt.

Aanvullende informatie over kosten

Immerzeel: “Dit zou een enorme vooruitgang zijn: afname van prostaatkanker sterfte! Dit lijkt allemaal ingewikkeld en duur maar is het niet. Uitgerekend werd dat jaarlijks in Nederland waarschijnlijk enkele tienduizenden mannen voor deze vroegdiagnostische prostaatkankerscreening in aanmerking komen. Professor Barentsz heeft berekend, dat uiteindelijk minstens 500€ per man met verhoogd risico kan worden bespaard.

Lees verder over prostaatkanker