Testosteron voor ouder wordende man met te lage testosteron waarde

‘Waarom hoor ik in Nederland zo weinig over testosteron op recept voor ouder wordende mannen? In de VS is het veel gangbaarder om bij te laag testosteron kunstmatig testosteron te gebruiken. Waarom is er in Nederland maar beperkt aandacht voor? Wat zijn de jongste ontwikkelingen op het gebied van testosteron?’ Deze vragen ontvingen we van een van onze lezers. Dr. Herman Leliefeld geeft antwoord op deze ‘vraag van de maand’.

De testosteron aanmaak daalt bij het ouder worden van de man. Daardoor kan een testosterontekort ontstaan dat leidt tot uiteenlopende klachten. Een tekort aan testosteron kan worden behandeld met TRT, Testosterone Replacement Therapy, om te zorgen dat de man weer net zoveel testosteron krijgt, als hij zelf gemaakt zou hebben. In Nederland wordt deze testosterontherapie TTh genoemd.

Testosteron in de VS

Het klopt inderdaad dat in de VS veel vaker testosteron wordt voorgeschreven. Dit bleek uit de enorme toename aan recepten voor testosteron sinds ongeveer 10 jaar. In die tijd werd de testosterongel wereldwijd geïntroduceerd. De eenvoudige toepassing van deze gel op de huid maakte het gebruik van testosteron toegankelijker omdat de toediening via injecties niet meer nodig was. Helaas werd bij vele Amerikanen vooraf geen bloedonderzoek gedaan naar de hoogte van het testosteron. Klachten die zouden kunnen passen bij een gebrek aan testosteron waren alleen al voldoende voor artsen om testosteron voor te schrijven.

De FDA (Food and Drug Administration), de Amerikaanse EMA (Europees Geneesmiddelenbureau) heeft rond 2016 hierop ingegrepen. Testosterontherapie mag sindsdien slechts worden voorgeschreven aan mannen met klachten van een gebrek aan testosteron in combinatie met een te laag testosterongehalte in het bloed. De oorzaak moest daarbij gelegen zijn in een slechte functie van de testikels of van de hypofyse, het orgaan aan de basis van de hersenen dat onder meer de testikels aanstuurt tot testosteronproductie en zaadvorming. Dit heeft in de VS wel tot een daling geleid van het extreme voorschrijfgedrag van de artsen. Echter via de online route wordt nog steeds veelal onterecht testosteron gebruikt, zoals ook in de sportscholen. Hier dringt zich de vergelijking op met het opiaten schandaal eveneens in de VS.

Testosteron in Nederland

In Nederland en West Europa heerst een andere opvatting. Hier houden de artsen zich in het algemeen aan de richtlijnen voor testosterongebruik zoals opgesteld door de EAU, Europese Vereniging voor Urologie. Ook in Nederland zijn er duidelijke richtlijnen voor toepassing van testosterontherapie, gebaseerd op de Europese richtlijn. In 2015 heeft de NHG, Nederlandse Huisartsen Genootschap, ook een richtlijn opgesteld voor huisartsen waarin duidelijk is vastgelegd voor wie en hoe testosteron kan worden voorgeschreven met een grens voor een testosteron waarde van 11nmol/l.

Voorlichting over testosterontekort

In Nederland heeft Andros zich fors ingespannen om meer aandacht te geven aan de ouder wordende man met een testosterontekort. In de laatste jaren zijn hiervoor nascholingscursussen gehouden voor huisartsen in heel Nederland. Ook werden publicaties en e-learnings verzorgd voor urologen, huisartsen, voor praktijkondersteuners van huisartsen en recent nog voor apothekersassistenten.

Belangstelling voor testosterontekort blijft matig

Ondanks al deze initiatieven is er een matige belangstelling voor mannen met een testosterontekort in het medische circuit zoals de vraagsteller ook opmerkt. Hoe komt dat?
Daar zijn diverse oorzaken voor aan te wijzen. Hier worden enkele genoemd:

• Het stellen van een nauwkeurige diagnose is tamelijk gecompliceerd en vereist veel kennis van de hormonale oorzaken. De therapie vervolgens vergt veel kennis van de wijze waarop de verschillende medicamenten werken. Daarna dient een zorgvuldige nazorg en controle plaats te vinden met aandacht voor mogelijke bijwerkingen. Dit alles maakt dat het probleem van het testosterontekort veel aandacht, kennis en tijd vergt.
• Verschillende mythes deden de ronde; zo zou testosterontherapie prostaatkanker veroorzaken en slecht zijn voor je hart. Deze twee mythes zijn in de afgelopen vijf jaar door wetenschappelijke publicaties in erkende internationale tijdschriften ontkracht.
• Er zijn ook situaties waarbij testosteron niet mag worden voorgeschreven bijvoorbeeld in geval van kinderwens en bij mannen met prostaatkanker.
• Testosterontherapie is meestal een levenslange therapie. Het geeft geen genezing in de zin van een kuur, maar bestrijdt het tekort aan testosteron zolang het wordt toegediend.

Tenslotte

Als de testosteron waarde echt te laag is voor de leeftijd, er klachten worden ervaren en aan alle voorwaarden wordt voldaan om testosterontherapie veilig te gebruiken, is deze behandeling doorgaans van grote waarde voor de kwaliteit van leven van de man met een tekort aan testosteron.

Dr. Herman Leliefeld, uroloog / androloog

Lees meer over testosterontekort