Mannen in de overgang, kan dat?

De overgang is voor vrouwen. Of kunnen mannen ook in de overgang komen? En zo ja, wat merken zij er dan van? Deze vragen stelde dagblad Trouw aan onze uroloog dr. Gert Dohle.

Vrouwen raken ergens tussen hun veertigste en zestigste levensjaar in de overgang. Deze verandering in de hormoonhuishouding rond hun laatste menstruatie – de menopauze – gaat bij menigeen gepaard met klachten als opvliegers, stemmingswisselingen en vermoeidheid. Maar de Britse zanger Robbie Williams zegt in de Netflix-documentaire over zijn leven dat hij in de ‘manopauze’, ofwel de mannelijke overgang zit. Zo verzucht hij doodop te zijn. “Hebben mannen ook een overgang”, vraagt een lezer zich af, “en wat merken zij dan daarvan?”

Testosteron

Waar bij vrouwen de hormonen progesteron en oestrogeen een rol spelen, hebben mannen testosteron. Dit mannelijke geslachtshormoon wordt aangemaakt in de testikels en zorgt onder meer voor de vruchtbaarheid, zoals de aanmaak van sperma, en voor mannelijke kenmerken als lichaamsbeharing en spiermassa.

“En net zoals alles achteruit gaat in het leven als je ouder wordt, gebeurt dat ook met de hoeveelheid testosteron”, zegt Gert Dohle, uroloog en androloog bij Andros Clinics. Vanaf het dertigste à veertigste levensjaar daalt het testosterongehalte met ongeveer 1 procent per jaar. “Het grootste gedeelte van de mannen heeft van jongs af aan ruim voldoende testosteron en moet 90 jaar worden om een testosterontekort te krijgen. De meesten halen die leeftijd niet eens.”

Penopauze?

Dat mannen in de overgang kunnen raken – ook weleens aangeduid als de penopauze of andropauze – klopt volgens Dohle niet. “Vreselijke termen ook, die deze suggestie wel wekken”, hekelt hij. “Maar bij sommige mannen kan er met de jaren wel een testosterontekort ontstaan.” Dit kan voorkomen bij mannen met minder werkende testikels, mannen die overgewicht hebben en mannen die anabolen hebben gebruikt. Mannen met minder goed functionerende testikels hebben sowieso vaak al een lager testosterongehalte op jongere leeftijd, wat zich kan uiten in vruchtbaarheidsstoornissen.

Mannen met overgewicht

Dohle ziet in zijn praktijk een steeds groter wordende groep van mannen met overgewicht die een testosterontekort hebben. “In vetweefsel zit het enzym aromatase, dat het mannelijke hormoon omzet in het vrouwelijke hormoon oestrogeen. Dikke mannen hebben dus relatief veel vrouwelijke hormonen, wat bijvoorbeeld voor borstvorming kan zorgen.”

Mannen die anabolen hebben gebruikt

Anabole steroïden, door sommigen in de sportschool geslikt of gespoten om de spieren op te pompen, zijn chemische varianten van testosteron. Bij mannen die anabolen gebruiken wordt de eigen testosteronproductie onderdrukt, wat ook kan leiden tot een tekort. “Stoppen ze met anabolen, dan krijgen ze ook een val in het testosteronniveau, waardoor ze zich vaak ellendig voelen.”

Klachten door testosterontekort

Uit een groot Europees onderzoek blijkt volgens Dohle dat 2 tot 3 procent van de mannen boven de vijftig een testosterontekort heeft en klachten ervaart. “Klachten die kunnen optreden zijn dan minder zin hebben in seks, moeilijk een erectie kunnen krijgen, minder energie, brainfog, slaapstoornissen en vermoeidheid. Deze klachten kunnen ook voorkomen bij mannen met een normaal testosteron en dus een andere oorzaak hebben.”

Leefstijl en testosterontherapie

Heeft een arts inderdaad een testosterontekort vastgesteld en heb je klachten, dan kan testosterontherapie worden gegeven. “Bij toediening van testosteron zijn er ook risico’s: er worden meer rode bloedcellen aangemaakt. Dit kan leiden tot trombose. Dat zie je ook bij sporters die door testosterongebruik als gevolg van trombose op jonge leeftijd komen te overlijden.”

Mannen bij wie het tekort komt door minder werkende testikels krijgen testosteron toegediend als er geen kinderwens meer is. “En mannen die kampen met overgewicht raden we aan gewicht te verliezen. Heel soms ondersteunen we hierin door een beetje testosteron bij te geven, omdat dit de stofwisseling versnelt en zo helpt bij het afvallen, maar het is ook weer geen wondermiddel.”

Lees meer over testosterontekort

Bron Trouw