Te laag testosteron heeft serieuze gevolgen

Te laag testosteron heeft serieuze gevolgen want testosteron is het belangrijkste mannelijke geslachtshormoon. Vanaf ongeveer het 35e levensjaar daalt bij mannen de aanmaak daarvan. Op middelbare leeftijd kan dat allerlei klachten geven, vertelt uroloog dr. Herman Leliefeld van de Andros Clinics. Een tekort aan testosteron kan leiden tot onder meer slaapklachten, botontkalking, erectiestoornissen, hart- en vaatziekten, moeheid, minder zin in seks, afname van spierkracht en zelfs depressie. Lees het interview met onze uroloog androloog Herman Leliefeld.

“Dat zijn dus serieuze gevolgen”, stelt Leliefeld. “Bij dit soort klachten zou de huisarts de hoeveelheid testosteron in het bloed kunnen meten. Met name bij mannen met overgewicht, diabetes, een chronische infectie of hoge bloeddruk. Die aandoeningen versnellen namelijk de afname van de testosteronaanmaak. Deze mannen hebben dus meer risico op een te laag testosteronniveau. Vooral door de toename van het aantal mannen met overgewicht komen de klachten steeds vaker voor.”

Niet duidelijk

Toch is het voor een behandelaar, bijvoorbeeld de huisarts, lastig om de diagnose te stellen. De klachten zijn immers vaag en lopen erg uiteen. “Het is vaak niet duidelijk bij wie de patiënt terecht moet. Dat kan de huisarts zijn, de cardioloog, de uroloog, de MDL-arts… Uiteindelijk wordt de diagnose vaak níet gesteld. ‘Het hoort nou eenmaal bij het leven’, wordt dan gezegd. Dat is voor een deel ook wel zo, maar we zien de klachten vanwege een minder goede leefstijl steeds vroeger optreden. Ik vind dat je er dan als behandelaar wel serieus naar moet kijken.”

Te weinig testosteron kan ook psychische klachten geven, zoals somberheid en depressie. Maar omdat dat op middelbare leeftijd meestal wordt geassocieerd met ‘de midlifecrisis’, belanden veel mannen bij een psycholoog of psychiater. “Zij zitten dan eigenlijk bij de verkeerde behandelaar”, stelt Leliefeld. “En door bijvoorbeeld antidepressiva gaat hun seksualiteit nog verder achteruit. Ik denk dat veel van deze mannen al erg zouden opknappen als hun te lage testosteron wordt aangepakt.”

Prostaat

Sommige klachten van te laag testosteron kunnen nog eens worden versterkt door een ander proces bij ouder wordende mannen: het groter worden van de prostaat. Dat kan plasklachten geven en volgens de jongste inzichten ook erectiestoornissen. “Als je ’s nachts vaker moet plassen, slaap je minder goed, word je moe en prikkelbaar en vermindert je zin in seks. Daarom is het verstandig om met plasklachten naar de huisarts te gaan. Er zijn medicijnen die de plaskracht verbeteren en de onaangename plasdrang tegengaan. Plasklachten kunnen overigens ook ontstaan door het ouder en kleiner worden van de blaas.”

Mannen van middelbare leeftijd hebben dus te maken met veel lichamelijke veranderingen. Maar de meesten vinden het moeilijk om met hun ‘oudemannenkwalen’ naar de huisarts te gaan. Leliefeld betreurt dat taboe. “Want vaak is behandeling mogelijk”, zegt Leliefeld. “Bij een te laag testosteronniveau kan de man een gel krijgen, die hij dagelijks op de huid moet smeren. Er zijn ook tabletten, of je kunt iedere drie maanden een injectie met testosteron krijgen. Er zijn wel misverstanden over testosteron. Vaak wordt gedacht dat je er plasproblemen of hartklachten van krijgt, maar het tegendeel is eerder waar. Een andere mythe is dat testosteron prostaatkanker veroorzaakt. Ook dat klopt niet.”

Leliefeld hoopt dat artsen alerter worden op te laag testosteron als oorzaak van klachten bij mannen. “Met name bij mannen met overgewicht en suikerziekte. Bij juiste behandeling is veel winst te behalen in de kwaliteit van leven. Er is steeds meer wetenschappelijk bewijs dat testosterontoediening het lichaamsgewicht drastisch doet dalen bij mannen met een te laag testosterongehalte en overgewicht. Ook het suiker en de vetspiegel verbeteren daardoor!”

Behandeling van te laag testosteron

Het niveau van testosteron kan worden gemeten in het bloed. Omdat dit een momentopname is, moet de waarde minimaal twee keer worden bepaald met enige tijd daartussen, steeds tussen 8 en 10 uur ’s morgens.

Als het niveau te laag is, kan de man extra testosteron krijgen. Dat kan op 3 manieren.

• Testosteron als dagelijkse capsule. Dit heeft als voordeel dat het eenvoudig via de mond is in te nemen. Dit heeft nauwelijks bijwerkingen en er bestaat uitgebreide ervaring mee. Nadelig is de driemaal daagse dosering en dat de opname in het lichaam van allerlei factoren afhangt, bijvoorbeeld of de man wel of niet heeft ontbeten. Het uiteindelijke niveau van het testosteron in het bloed is daardoor niet te voorspellen. Daarom zijn deze capsules geen goede keus en ‘uit de oude doos’.
• Testosteron als gel. Dit bevat het natuurlijke testosteron. De gel wordt eenmaal per dag aangebracht op de onbehaarde huid, bij voorkeur ’s morgens en op hetzelfde tijdstip. De gel trekt na 2-3 min in en irriteert de huid niet. Het voordeel is dat de gel met het testosteron goed wordt opgenomen, zodat een goed niveau in het bloed wordt bereikt. Het dagelijks aanbrengen van de gel vereist wel discipline. Bovendien bestaat een mogelijk risico dat de man de gel overdraagt naar de partner of kinderen. Daarom is hierbij goede voorlichting nodig.
• Toediening met een injectie. Dit gebeurt vier keer per jaar. Voordeel is dat al het toegediende testosteron in het lichaam komt en het uiteindelijke niveau in het bloed goed is te voorspellen. Nadeel is dat de injectie diep in een spier plaatsvindt, wat pijnlijk kan zijn en ter plaatse bijwerkingen kan geven. De behandelaar moet er bovendien voor oppassen dat het testosteron niet direct in het bloed komt. Dan ontstaat onmiddellijk een aanval van hoesten, malaise, zweten, pijn op de borst en duizeligheid. Dit komt heel zelden voor en kan worden bestreden door zuurstof toe te dienen.

Note Andros: Dr. Herman Leliefeld (BIG: 49022446301) is uroloog en als adviseur testosterondeficiëntie verbonden aan Andros Clinics. Hij is niet meer beschikbaar voor een consult. De gespecialiseerde testosteron spreekuren zijn overgenomen door dr. Gert Dohle.

Doe de zelftest hormoontekort

Lees meer over testosteron tekort

Interview in urologie.nu door auteur Kees Vermeer