Bestaat de penopauze? ‘Er kan een tekort aan testosteron ontstaan’

Movember is de maand van de man, waarin gezondheidsproblemen bij mannen onder de aandacht worden gebracht. Daarin past zeker extra aandacht voor testosterondeficiëntie, want een tekort aan testosteron kan de levenskwaliteit van een man behoorlijk schaden. “Met enige zorg valt daar een hoop aan te doen,” zegt uroloog/androloog Dr. Herman Leliefeld, consultant bij Andros Clinics in Baarn. “Dat is ook wel nodig, want het kan tot ernstige gezondheidsproblemen leiden, met een stuk lagere levensverwachting.” Hij werd geïnterviewd door Clique.

Wat je moet weten over testosteron tekort

Testosteron is een hormoon dat een belangrijke rol speelt in het lichaam van de man. Met het ouder worden, neemt het testosterongehalte geleidelijk af. Dit is een normaal proces. Het vormt pas een probleem als er klachten ontstaan. Een tekort aan testosteron kan grote impact hebben op het welzijn én op de gezondheid van de man.

Hormoon van de levensenergie

Testosteron is het hormoon dat zorgt voor energie, levenslust en libido. Na het vijfendertigste levensjaar neemt het testosterongehalte van het bloed geleidelijk af, met zo’n 1,5% per jaar. Dat is een normaal proces, maar er kunnen problemen ontstaan. Bij een aantal mannen leidt het tot lusteloosheid, vermoeidheid, concentratieverlies, stemmingswisselingen, irritatie en erectieproblemen. Vooral mannen met obesitas en diabetes hebben hier last van.

Huisartsbezoek liever niet uitstellen

Volgens Herman Leliefeld is het aantal mannen dat iets onderneemt als deze klachten zich aandienen nog veel te laag: “Vrouwen komen regelmatig bij huisarts en gynaecoloog, maar mannen zijn niet gewend zich te laten onderzoeken als er niet iets is gebroken. Een andere reden waarom maar weinig mannen zich melden is dat de symptomen zo divers zijn. Het is een syndroom, een scala van wisselende symptomen, het is allemaal een beetje vaag. Daarom wordt niet zo makkelijk de link met het lage testosteron gelegd. Ook een arts doorziet het ziektebeeld niet altijd onmiddellijk. Bij mannen met diabetes of obesitas zal hij in elk geval een onderzoek naar de testosteronwaarde starten. Die hebben veelal te weinig testosteron, bij hen is met een behandeling heel wat te halen.”

Leefstijl is de eerste stap naar verbetering

“Met leefstijlaanpassingen moet je beginnen: niet roken, meer bewegen, gewichtsafname. Aan de eventueel onderliggende oorzaken, zoals hoog cholesterol en hoge bloeddruk, moet ook gewerkt worden. Het buikvet zorgt voor onderdrukking van de testosteronaanmaak in het lichaam, en produceert ontstekingsstoffen die de bloedvaten beschadigen. Dat kan erectiestoornis geven, en op termijn ook hartklachten veroorzaken. Erectiestoornis is vaak een voorbode van problemen met de bloedvaten. De toestand van de bloedvaten bepalen de leeftijdsverwachting. Laag testosteron leidt tot hogere kans op een hartinfarct, en om te sterven aan een hart- en vaatziekte.”

Een vicieuze cirkel

Met deze kennis in huis zou je denken dat alle mannen met erectieklachten meteen een gezond leven gaan leiden en gaan werken aan een hogere testosteronspiegel, maar niets is minder waar. Terwijl als het gewicht 10-15% zou dalen, het testosterongehalte uit zichzelf al aanzienlijk stijgt, wat een aanmerkelijke gezondheidswinst zou opleveren. Waarom doen ze het dan niet? “Het is deels een vicieuze cirkel,” zegt Leliefeld. “Juist door het testosterontekort ontbreekt ze de energie om er iets aan te doen en bijvoorbeeld naar de sportschool te gaan. De problemen kunnen al bij mannen van veertig beginnen, maar als ze er niets aan doen daalt hun levensverwachting snel. Er ontstaat langzamerhand tevens een verhoogde kans op kankersoorten.”

Behandeling wordt steeds gemakkelijker

Tot voor een jaar of tien behandelde men testosteron-tekorten met injecties of tabletten. Daarmee diende men het lichaam extra testosteron toe. Leliefeld: “Die tabletten werkten nauwelijks omdat ze door de lever worden afgebroken nog voor ze de eindorganen hebben bereikt. Ongeveer tien jaar geleden zijn er de gels bijgekomen. Deze maken de toepassing voor de patiënt een stuk makkelijker en ze hebben de belangstelling vergroot. Gel brengt men eenmaal daags aan op de onbehaarde huid van bovenarm/ schouder, waarna de testosteron gedurende 24 uur de bloedbaan in trekt. Om de toediening nog gemakkelijker te maken gaan we hopelijk naar een tabletvorm die niet meteen in de darm en lever wordt afgebroken. Er zijn leuke ontwikkelingen op dat gebied.”

Ervaringsverhaal

Een man die actie ondernam is Bram Reijnders (53):“In de afgelopen drie jaar plotseling slaapproblemen, vermoeidheid en tal van andere klachten. Ik werd lustelozer en begon me zorgen te maken over mijn algehele gezondheid. Conditie en spierkracht werden ook minder. Ik kon nog wel een erectie krijgen, maar ervan genieten werd steeds moeilijker.” “Ik ben naar een specialist gegaan. Hij constateerde testosterondeficiëntie en schreef me een gel voor. Dagelijks na het douchen smeren, even laten drogen en dat is het. Na een aantal maanden is mijn testosteronwaarde nu weer een stuk hoger.” “Geleidelijk kwam mijn energie terug en verdween mijn lusteloosheid. Mijn libido is ook weer als vanouds, en slapen gaat weer goed. Meer zin in alles en fitter. Fysiek ook sterker. Ik ga weer met zelfvertrouwen en energie de dag tegemoet.”

Lees verder over overgang bij mannen

Doe de zelftest testosterontekort

Note Andros: Dr. Herman Leliefeld (BIG: 49022446301) is uroloog en als adviseur testosterondeficiëntie verbonden aan Andros Clinics. Hij is niet meer beschikbaar voor een consult omdat hij is gestopt met zijn spreekuren. Het is wel mogelijk om (met verwijzing van een huisarts) een afspraak te maken bij een van onze andere urologen.