Dr. Leliefeld in artikel: REVU test testosterontherapie

In 2020 verscheen in de Nieuwe Revu een artikel over testosterontekort. Verslaggever Max Moszkowicz vertelt over zijn klachten, zijn overwegingen en zijn ervaringen met testosterontherapie en met Andros Clinics. In het artikel geeft onze uroloog dr. Herman Leliefeld uitleg over testosterontekort en testosterontherapie.

Nadat verslaggever Max Moszkowicz verschijnselen toonde die zouden kunnen duiden op verlies van testosteron, besloot hij een traject in te gaan waarover, ook binnen de medische wereld, nog veel onduidelijkheid bestaat. Maar zie, hij kwam er als herboren uit. ‘Dit was de gamechanger die ik op dat moment in mijn leven nodig had.’

Wat als ik nou vertel dat jij als man ongelofelijk hormonaal bent, en dat je hormonen alle facetten van je leven beïnvloeden? Wat als ik nou vertel dat wanneer je hormonale balans als man niet in orde is, je kan lijden aan: zwaarlijvigheid, een kort lontje, diabetes, gebrek aan concentratie, angstaanvallen, onzekerheid, lage energie, laag zelfbeeld, laag libido, erectiestoornissen, slaapproblemen, nervositeit, buikvet, borstvorming, minder spiermassa en zelfs depressie. Als je jezelf herkent in meerdere van de bovengenoemde symptomen dan is er de kans dat je lijdt aan een te laag testosterongehalte oftewel: aan testosterondeficiëntie.

Mannen verliezen na hun 35ste per jaar ongeveer 1,5 procent van hun testosteronniveau, en dat is heel normaal, dat gaat gewoon gepaard met ouder worden. Rond je vijftigste is je testosteron ongeveer met 20 procent gedaald en is het testosterongehalte in je lijf waarschijnlijk nog net op niveau. Maar hoe ouder je wordt, hoe meer je kampt met de problemen van testosterondeficiëntie. Er zijn echter mannen die altijd al met een te laag testosteron hebben geleefd, bij hen is het een aangeboren mankement. Er zijn echter ook externe factoren waardoor bij sommige mannen hun testosteronniveau op een te jonge leeftijd te laag is, zoals bij overgewicht en suikerziekte.

Gezonder leven

Maar, beste mannen die zichzelf herkennen in het bovenstaande, wees niet getreurd! Er is een oplossing: Testosterone Replacement Therapy, oftewel TRT. Wat houdt TRT in? Nadat er – na vele bloedtests en uitgebreid fysiek onderzoek –is vastgesteld door je huisarts en je uroloog dat je testosteronniveau te laag is, kan je een aantal dingen doen om het weer op peil te krijgen. Begin eerst met gezonder leven. Pas je dieet aan, eet gezonder, drink minder alcohol, rook niet, verlaag je werkdruk en ga sporten. Dan laat je na een maand of drie weer je bloed afnemen en kijk je of er verbetering te zien is. Wanneer er geen of weinig vooruitgang is, dan heb je de optie om aan TRT te doen. Dat houdt (heel kort door de bocht) in dat je testosteronniveau zal worden aangevuld tot een gezond T-gehalte.

Dit kan toch niet? Wat is dit? OMG! Hou je vast, we gaan het voor je uitvouwen. Nadat ik eind vorig jaar kampte met een aantal verschijnselen die zouden kunnen duiden op een te laag testosterongehalte, besloot ik te onderzoeken of ik in aanmerking zou kunnen komen voor het TRTtraject. Als trouwe beluisteraar van een aantal Amerikaanse podcasts kwam ik achter het bestaan van de therapie. Met name in de podcast van Joe Rogan (die zelf al meer dan tien jaar TRT doet) werd uitvoerig gesproken met artsen, patiënten en deskundigen over de behandeling. Mannen zoals Mel Gibson, Sylvester Stallone en vele anderen praatten vrijuit over wat de therapie voor hen betekent en wat het voor hen heeft gedaan. Online vond ik de symptomen van een te laag testosteronniveau en ik herkende mezelf daar meteen in. Mijn klachten waren sinds een paar jaar onder meer: buikvet, zeer lage energie, snel vermoeid, prikkelbaar en last van een onverklaarbaar rotgevoel.

In mijn geval lag de oorzaak van het te lage T-gehalte vooral extern en was niet aangeboren. Door de geboorte van mijn kind had ik zeer weinig slaap, om te ontspannen dronk ik ’s avonds alcohol, ik rookte, ik sportte niet meer, ik lette niet op mijn voeding en ik had zeer veel werkstress. Dat zijn allemaal elementen in je leven die funest zijn voor het testosteronniveau. Toen ik besloot weer te gaan sporten, had ik niet eens de energie om mezelf in de avonden en de weekends naar de sportschool te slepen. Wanneer ik dan wel trainde, had ik de kracht helemaal niet meer die ik gewend was te hebben. Van nature ben ik sterk en heb ik altijd intensieve sporten beoefend zoals kickboksen, boksen en krachttraining. Ik ben gewend om snel vooruitgang te boeken en snel mijn kracht terug te krijgen. Ik was gewend om een gespierd en atletisch lijf te hebben in plaats van eruit te zien als een vadsige lesbienne met borsthaar en een ‘five o’clock shadow’. Wat ik in de spiegel zag, beviel me helemaal niet en zo voelde ik me ook.

Testen in ziekenhuis

Na wat research online vond ik een kliniek in Nederland (de Andros-kliniek) die hulp zou kunnen bieden, maar het moest wel op de goede manier en dus via een verwijzing van de huisarts. Die gaf eerlijk toe dat er in Nederland heel weinig kennis is over het effect op mannen wanneer hun testosteron te laag is. Maar ze was gefascineerd door mijn zelfstudie en stond open voor mijn klachten. Ik besloot haar te vragen om mijn testosteronniveau te laten testen in het ziekenhuis. Zo gezegd, zo gedaan. De kliniek gaf aan – in overleg met de huisarts – dat ik op twee verschillende momenten in de maand bloed moest laten prikken om te kijken of er grote wisselingen in het niveau van mijn testosterongehalte was. De uitslag kwam terug… Even ter informatie: een gezonde man zou een testosterongehalte moeten hebben van tussen 11 en 35 nanomol/l. Ik had op twee verschillende momenten 8 nanomol/l en dat is te laag. Niet dramatisch laag, maar echt te laag. Mijn huisarts begreep nu dat dit testosterontekort direct verband hield met mijn klachten. Zowel de arts als de kliniek drong erop aan dat ik mijn testosterongehalte eerst drie maanden op eigen kracht zou proberen op te krikken.

Met verse tegenzin stemde ik na wat gesputter toe. Ik at gezond, dronk minder, stopte met roken en bleef sporten ondanks het gebrek aan energie, puur op wilskracht. Na drie maanden werd mijn bloed weer getest bij de kliniek en er was een duidelijke vooruitgang te zien. Ik was nu 13,9 nmol/l en dat is redelijk en een hele verbetering, maar het houdt niet over. Behandelend uroloog dr. Leliefeld zei me dat ik op eigen kracht testosteron kan aanmaken en dat ik in principe geen behandeling behoef. Ik legde hem uit hoeveel tijd en energie het me kost om iedere dag te diëten, nooit meer een drankje te kunnen doen en ondanks gigantische vermoeidheid en werkdruk regelmatig naar de sportschool te moeten gaan.

We besloten tot een proeftherapie van enkele maanden, waarin ik mocht proberen of TRT voor mij werkte. De uroloog schreef me een gel van testosteron voor die je aanbrengt op de bovenarmen en de schouders. Een paar minuten intrekken, goed je handen wassen en afwachten maar.

Er gebeurde iets dat ik niet anders kan omschrijven als magisch. Zonder te overdrijven was dit de gamechanger die ik op dat moment in mijn leven nodig had. Na een dag kwam mijn energie al terug, daarna kwam de focus, mijn gemoedstoestand verbeterde enorm, ik was weer vrolijk en mijn kracht kwam terug. Na een paar weken had ik weer de energie die ik had toen ik een twintiger was. Het was nu mogelijk om fluitend heel vroeg uit bed te springen, mijn kind te voeden, mijn vrouw een fijne dag te kussen, gigantische bergen werk te verzetten, na het werk aandachtig vol energie met mijn zoontje te spelen, daarna als een beest te trainen en dat op één dag. Moeiteloos! Na een aantal bezoeken aan de uroloog over een periode van vier maanden zagen we dat mijn T-gehalte op het niveau van een jongvolwassene zit en dat is goed te merken. Ik voel me fantastisch, mentaal sterk, ik ben fakking sterk en het is een grote verbetering in de kwaliteit van mijn leven. Je begrijpt dus dat ik nog even doorging met de TRT.

Onvruchtbaar

Wat is dan het addertje? Want die is er zeker! Stel je voor dat je in aanmerking komt voor TRT en je begint aan de therapie, dan moet je met het volgende rekening houden: na een jaar TRT maakt je lichaam (je testikels) niet meer op eigen beweging testosteron en zaad aan en loop je het grote risico onvruchtbaar te worden. Bij een kinderwens is TRT dus af te raden. Je zal dus af en toe moeten stoppen met TRT om je eigen testosteron en zaadaanmaak weer te kickstarten als je nog een kinderwens hebt. Je zal je dan vreselijk voelen, want het duurt lang voordat je weer op een acceptabel niveau zit. Er zijn echter hulpmiddelen, zoals HCG-injecties die de eigen aanmaak van testosteron en zaad versnellen en stimuleren. Maar dat is geen routinetherapie. Verder is er een kleine kans op licht haarverlies, wanneer je daar aanleg voor hebt, de meningen zijn daar echter over verdeeld in de medische wereld.

Oh! En je bent de hele tijd geil, tot vervelens toe. Ja, net als toen je vijftien was en zonder reden een erectie kreeg – en voor de klas werd geroepen. Niet altijd prettig kan ik je uit ervaring mededelen, maar er zijn ergere dingen in het leven dan een plotse erectie. Dit zijn de afwegingen die je als man moet maken om de TRT te gaan doen en/ of voort te zetten.

Op dit moment overweeg ik of ik deze therapie zal voortzetten. Het is zoiets als je Audi R8 inruilen voor een tweedehands Renault Twingo, iets wat je alleen maar doet omdat het móét. Dus doet ie het of doet ie het niet?

Voordat ik dat besluit nam, praatte ik nog met mijn uroloog, dr. Leliefeld. Hier een korte samenvatting van ons gesprek.

Hoe kan het dat de diagnose van testosterondeficiëntie in Nederland vrijwel onbekend is onder artsen?

‘Huisartsen in Nederland zijn nog onvoldoende bekend met de oorzaken en gevolgen van testosterontekort. Dat is de reden waarom ik lezingen geef over de oorzaken, gevolgen en behandeling aan artsen. Zo lopen er bijvoorbeeld vermoedelijk nogal wat mannen bij een psycholoog vanwege een depressie – die eigenlijk alleen maar een te laag testosteronniveau hebben.’

Zijn er veel mannen met testosterondeficiëntie?

‘Uit onderzoek is gebleken dat ongeveer 5 tot 10 procent van de mannen klachten hebben die te wijten zijn aan een testosterontekort. Bij mannen met obesitas en suikerziekte kan dat oplopen tot meer dan 50 procent.

Maar zit ik nu niet gewoon eigenlijk aan de anabolen?

‘Ja en nee. Ja, testosteron is een anabool. Nee, want de TRT-behandeling zorgt ervoor dat je testosterongehalte op een gezond niveau is dat past bij een normale man, zo tussen de 17 en 35 nanomol/l. Bodybuilders die anabolen gebruiken, doen het veel excessiever. Ze gebruiken misschien wel vijf keer de toegestane hoeveelheid, spuiten de hormonen in, gebruiken daar bovenop ook nog eens andere dingen zoals groeihormonen. Na een paar jaar zijn ze lichamelijk een wrak en zijn de organen beschadigd. Dat is totaal niet het geval bij TRT, mits goed begeleid.’

De behandeling was voor mij echt een ommekeer in mijn leven en ik schaam me daar helemaal niet voor. Ik wil graag dat alle mannen dit weten zodat ze zich kunnen laten behandelen als ze testosterondeficiëntie hebben. Maar ik merk wel dat ik iets meer ben dan alleen een gezonde man.

Ik voel me ook echt jonger. Hoe kan dat?

‘Dat komt omdat je nu het testosteronniveau hebt van een jongvolwassene en zo voel je je dus ook. Bovendien gaat TRT overgewicht tegen wat leidt tot heel veel ouderdomsklachten, dus is het ook anti-aging.’

Tot slot: gaat uw verslaggever stoppen met de therapie? Misschien wel. We willen misschien nog een kindje. Maar zodra hij of zij er is, wil ik weer rijden in mijn Audi R8!

Note Andros: Dr. Herman Leliefeld (BIG: 49022446301) is uroloog en als adviseur testosterondeficiëntie verbonden aan Andros Clinics. Hij is niet meer beschikbaar voor een consult omdat hij is gestopt met zijn spreekuren. Het is wel mogelijk om (met verwijzing van een huisarts) een afspraak te maken bij een van onze andere urologen.

Lees verder over testosterontekort

Doe de zelftest hormoontekort

Bron Nieuwe Revu auteur Max Moszkowicz