Leefstijl en erectiestoornissen, wat kan ik zelf doen?

‘Leefstijl en erectiestoornissen, hoe zit dat? Wat kan ik zelf doen met leefstijl om erectieproblemen te voorkomen?’ Deze vragen ontvingen we van een van onze lezers. Dr. Herman Leliefeld geeft antwoord op deze ‘vraag van de maand’.

Bij mannen tussen 40 en 70 jaar komt in 20 tot 50% een erectiestoornis voor, ook wel erectiele disfunctie (ED) genoemd. Bij jongere mannen komt een erectiestoornis minder vaak voor. In het algemeen kan gezegd worden dat 1/3 van alle mannen tijdens hun leven met een erectiestoornis te maken krijgt. Ondanks dit hoge getal wordt een erectiestoornis vaak niet herkend en niet vastgesteld.

Een erectiestoornis geeft een forse vermindering van de kwaliteit van leven. Naast veel chronische aandoeningen en hart- en vaatziekten gaan ook risicofactoren van de leefstijl gepaard met een erectiestoornis. Uit onderzoek is gebleken dat veel mannen zich niet bewust zijn van de risicofactoren die horen bij leefstijl en erectiestoornissen.

Leefstijl en erectieproblemen, de risicofactoren

De grootste risicofactoren zijn:

• overgewicht
• roken
• alcohol

Overgewicht

Bij overgewicht (BMI>25) en obesitas (BMI>30) stijgt het risico op een erectiestoornis met 30-90%. Tegelijkertijd daalt het Testosteron (T) met 20-64% bij obese mannen. Obesitas heeft dus een duidelijke relatie met een verlaagd Testosteron. De link tussen overgewicht en een erectiestoornis is multifactorieel en niet voor ieder individu op dezelfde manier te verklaren, maar we weten dat het buikvet waarbij het vet tussen de darmen wordt bedoeld, vele stoffen produceert, die leiden tot o.a. vaatverkalking en daling van het Testosteron.

Deze daling ontstaat o.a. doordat het enzym aromatase Testosteron omzet in het vrouwelijk hormoon oestrogeen. Het gebrek aan Testosteron leidt tot de productie van vetcellen zodat hiermee de cirkel rond is en overgewicht dus verder toeneemt. Dit lage Testosteron kan de oorzaak en het gevolg zijn van Diabetes type-2 (DM-2). Als overgewicht gepaard gaat met DM-2 én hoge bloeddruk én een te hoge vetspiegel, spreken we van het Metabool Syndroom (MetS). Dit lage Testosteron leidt dan ook vaak tot een erectiestoornis.

Sinds enkele jaren worden voor obesitas verschillende chirurgische ingrepen verricht zoals een maagverkleining en het aanbrengen van het zgn. maagbandje. Dit wordt bariatrische chirurgie genoemd. Voor het bedoelde gewichtsverlies is dit zeer effectief; de operatie gaat wel met een duidelijk verhoogd operatierisico gepaard. Als dat allemaal is overwonnen, blijkt het Testosteron fors te stijgen en verdwijnen verschillende stoornissen van de seksualiteit. Hoe meer gewicht er verloren wordt hoe beter het seksueel herstel is!

Gewichtsverlies beter voor testosteron

Als een man met overgewicht door veranderingen van zijn leefstijl een gewichtsreductie weet te bereiken van 10-15%, stijgt het Testosteron met 5-7 nmol/l, hetgeen een normalisatie van het Testosteron kan betekenen! Helaas blijkt dat gewichtsverlies via leefstijl veranderingen voor een hoog percentage van mannen(en vrouwen) niet van lange duur is. Een te hoog lichaamsgewicht leidt dus vaak tot dat een verlaagde Testosteron in het bloed met alle narigheid voor de seksualiteit van dien; een te laag Testosteron leidt ook tot een hogere sterftekans met name door een hoger risico op hart- en vaatziekten (HVZ).

Roken

Uit vele studies blijkt, al sinds 1992, dat roken een hoger risico geeft op een erectiestoornis . Ook passief roken heeft zo’n risico (zij het minder hoog) waarmee nog maar eens het belang van niet-roken in cafés en restaurants wordt benadrukt.

Alcohol

Interessant is dat het matig gebruik van alcohol een beschermend effect heeft op het ontstaan van een erectiestoornis zowel onder de algemene bevolking als bij mannen met Diabetes type-2. Gedacht moet daarbij worden aan 1-20 alcoholische consumpties per week. Bij 3-4 alcoholische drankjes per dag stijgt de kans op een erectiestoornis echter en stijgt ook de sterftekans. Het beste advies is dus om tenminste de grens van 2 glazen per dag niet te overschrijden!

Erectieproblemen als alarmsignaal voor hart- en vaatziekten

Andere risicofactoren voor erectiestoornissen zijn hoge bloeddruk, diabetes, verhoogd cholesterol en het Metabool Syndroom. Het aanpakken van deze risicofactoren kan ook het toekomstig risico op hart- en vaatziekten doen dalen. Daarom is een vroege diagnose van erectiestoornissen een uitgelezen kans om deze risicofactoren op te sporen, niet alleen om de seksualiteit te verbeteren maar ook voor een betere levensverwachting. Het bepalen van het Testosteron bij mannen met Diabetes type-2 is daarbij een belangrijke stap.

Een erectiestoornis kan de kanarie in de kolenmijn zijn. Want deze problemen gaan vaak 2 tot 5 jaar vooraf aan een ernstige hartaandoening zoals een hartinfarct.

De aanpak van leefstijl veranderingen

Beweging en voeding

Factoren die het risico op erectiestoornissen en hart- en vaatziekten (HVZ) kunnen doen stijgen, zijn roken, gebrek aan beweging, overgewicht, een te hoge vetspiegel, hoge bloeddruk, DM-2 en overmatig alcoholgebruik. Verbetering van ieder van deze factoren heeft bewezen positieve effecten op een erectiestoornis. Verbeterde voeding, gewicht controle en het aanvullen van een gebrek aan Testosteron kunnen de toestand van de bloedvaten en de seksuele functies aanmerkelijk doen verbeteren.

Praktische adviezen voor beweging en voeding:

• Zorg voor een daling van het lichaamsgewicht van 10%; zorg voor een BMI zeker onder de 30. Ideaal is een tailleomvang van minder dan 94 cm.
• Eet voldoende groenten en fruit per dag.
• Stop met roken.
• Doe aan voldoende lichaamsbeweging: 20-30 minuten per dag , 5 maal per week.

Artsen moeten proberen om risicopatiënten hiervan te overtuigen en hen te veranderen van mannen die iets overwegen tot mannen die actief worden.

Zitten is het nieuwe roken

Zelfs al onder de leeftijd van 40 jaar draagt een zittend leven bij aan een hogere kans op erectiestoornis en worden bij mannen met voldoende beweging duidelijk minder erectiestoornissen waargenomen. Dit geldt nog meer voor mannen met Diabetes type-2. ‘Zitten is het nieuwe roken’ wordt wel beweerd; uit een studie bleek dan ook dat lichamelijke activiteit die leidt tot een extra energieverbruik van 3000 kcal per week het risico op ernstige erectiestoornis met 83% deed dalen! Het met succes aanpakken van deze risicofactoren leidt tot een verbeterd psychosociaal welzijn.

Mediterrane dieet

Het Mediterrane dieet met veel fruit, groenten, noten, volle granen en vis is hierbij een goede leidraad en alcohol in de vorm van rode wijn. Rood vlees daarentegen moet sterk ontraden worden om meerdere redenen. Antioxidanten zoals omega-3 vetzuren zijn vooral van belang bij mannen met erectiestoornissen die roken, obees zijn en Diabetes type-2 hebben.

Psychologische behandeling bij depressie

De combinatie van psychotherapie met medicatie zoals sildenafil e.d. heeft een significante verbetering laten zien van erectiestoornissen bij depressieve patiënten. Hier is een verandering van leefstijl niet direct hulpgevend gebleken.

Testosteron therapie

Deze therapie heeft bewezen positieve effecten op onder meer het Metabool Syndroom, de stemming en seksuele functies en kan als zodanig ook een machtig wapen zijn in de reductie van hart- en vaatziekten.

Conclusie leefstijl en erectiestoornissen

Voor de behandeling van mannen met een erectiestoornis is een zogenoemde holistische benadering vereist met primair een verbetering van de leefstijl factoren die van invloed blijken te zijn op het ontstaan van erectiestoornissen, hart- en vaatziekten en psychologische afwijkingen zoals depressies.

Lees meer over erectieproblemen

Doe online zelftest: hoe ernstig zijn mijn erectieproblemen?

Lees meer over leefstijl

Bron: The Circle of Lifestyle and Erectile Dysfunction, M.Kirby, Prostate Centre London; Sex Med Review 2015; 3: 169-182